Halal Bəllidir Haram də Bəllidir Hədisi

                                     Halal Bəllidir Haram də Bəllidir Hədisi


                                  بســـم الله الرحمن الرحي                                              

Hutbətu’l-Hacə

إِنَّ الْحَمْدَ لِلَّهِ نَحْمَدُهُ وَنَسْتَعِينُهُ وَنَسْتَغْفِرُهُ، وَنَعُوذُ بِاللهِ مِنْ شُرُورِ أَنْفُسِنَا، وَمِنْ سَيِّئَاتِ أَعْمَالِنَا، مَنْ يَهْدِهِ اللهِ؛ فَلاَ مُضِلََّّ لَهُ، وَمَنْ يُضْلِلْ؛ فَلاَ هَادِيَ لَهُ، وَأَشْهَدُ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ، وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ
﴿ يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ وَلاَ تَمُوتُنَّ إِلاَّ وَأَنْتُمْ مُسْلِمُونَ.﴾
﴿ يَاأَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمْ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالاً كَثِيراً وَنِسَاءً وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِي تَسَاءَلُونَ بِهِ وَاْلأَرْحَامَ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيباً ﴾
﴿ يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَقُولُوا قَوْلاً سَدِيدًا يُصْلِحْ لَكُمْ أَعْمَالَكُمْ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ذُنُوبَكُمْ وَمَنْ يُطِعْ اللَّهَ وَرَسُولَهُ فَقَدْ فَازَ فَوْزاً عَظِيماً ﴾
 أماّ بعد: فَإِنَّ أصدَق الْحَدِيثِ كِتَابُ اللهِ، وأحسنَ الْهَدْيِ هَدْيُ مُحَمَّدٍ، وَشَرَّ اْلأُمُورِ مُحْدَثَاتُهَا وَكُلَّ مُحْدَثَةٍ بِدْعَةٌ وَكُلَّ بِدْعَةٍ ضَلاَلَةٌ، [وَكُلَّ ضَلاَلَةٍ في النارِ.]
Şübhəsiz ki bütün həmdlər Allahadır, O'na həmd edər, O'ndan kömək istər və bağışlama tələb edərik. Nəfslərimizin və pis əməllərimizin şərindən də ona sığınarıq. Allah kimə hidayət etsə onu heç bir kimsə sapdıra bilməz. Kimi də havalandırsa ona da kimsə hidayət verə bilməz. Şahidlik edərəm ki Allahdan başqa haqq ilah yoxdur və şəriqidə yoxdur bir və təkdir. Və yenə də şahidlik edərəm ki Məhəmməd O'nun qulu və Rəsuludur.

‘Ey iman gətirənlər! Allahdan Ona layiq olan tərzdə qorxun və ancaq müsəlman olduğunuz halda ölün!.' (Ãl-i ‘İmran, 3/102)
‘Ey insanlar! Sizi tək bir candan xəlq edən, onun özündən zövcəsini yaradan və onlardan da bir çox kişi və qadın törədib yer üzünə yayan Rəbbinizdən qorxun! Adı ilə bir-birinizdən cürbəcür şeylər istədiyiniz Allahdan və qohumluq əlaqələrini kəsməkdən çəkinin! Həqiqətən, Allah sizə nəzarət edir.' (Nisa', 4/1)
‘Ey iman gətirənlər! Allahdan qorxun və doğru söz danışın ki, O, əməllərinizi islah etsin və günahlarınızı bağışlasın. Kim Allaha və Onun Elçisinə itaət etsə, böyük bir uğur qazanar.' (Əhzab, 33/70-71)
Və bundan sonra:
‘Şübhəsiz ki sözlərin ən doğrusu Allah'ın Kəlamı, yolların ən xeyirlisi Məhəmməd sallallahu əleyhi və sellem'in yoludur. İşlərin ən pisi isə sonradan uydurulanlardır. Sonradan uydurulub dinə soxulan hər əməl bid'at, hər bid'at pozğunluq və [hər pozğunluq da atəşdədir.]' » [1]





Bu günə qədər danışdığım bir çox (cahildən) insandan yarımcık söylədikləri halal bəlli haram də bəllidir, hədisidir sanki dində halallar və haramların hökmləri tamamlanmamış kimi təqdim etmək məqsədiylə bu hədisi söyləyirlər. vallah hədisi tam mətniylə və yahutda mənasından qoparmadan söyləmirlər. hamısını zatən bilmirlər ki söyləsinlər!! Bilməyincə necə olur ki hədisdə ki hökmü anliyarlar.!! hələ də məndə bunu anlamış deyiləm!. yalnız eşitdikləri və bu şəkildə əzbərlənib səhv fehimle izah etdikləri bu hədis tam mətniylə bu şəkildədir.

Bizə Məhəmməd b. Abdİllah b. Nümeyr əl-Hemdani rəvayət etdi. (Dedi ki) : Bizə atam rəvayət etdi. (Dedi ki) : Bizə Zəkəriyyə, Şa'bi'den, o da Numan b. Bəşir'dən canlı rəvayət ətdi. Şa'bi: Numanı bunları söyləyərkən dinlədim, demiş: Mən Rəsulullah sallallahu əleyhi və selləmi belə buyurarkən eşitdim (və Nu'man iki par­mağı ilə iki kulaklağına işarə edərək yakinen eşitdiyini ifadə etmiş) :«Şübhəsiz halal bəlli, haram da bəllidir; ancaq 'aralarında bir sıra şübhəli şeylər vardır ki, onları insanlardan bir çoxu bilməzlər. bu şüp­heli şeylərlərdən kim çəkinsə dinini və ismətini qorumuş olar. Hər kim də bu şüp­heli şeylərə düşsə harama düşmüş olar. Qorunan bir yerin ətrafında heyvan otla­tan  çobanın  heyvanlarını  oraya  qaçırması  qaçıracaq  olduğu  kimi.
Diqqət!.. Hər hökmdarın bir közülüyü vardır. Diqqət!.. Allah'ın közülüyü də haram etdiyi şeylərdir. Diqqət!.. Bədəndə bir ət parçası vardır ki, bu parça işə yarayışlı olsa bütün bədən yarayışlı olar. xarab olsa bütün bədən pozular. Diqqət!.. O da ürəkdir.»'[2]


Nu'man b. Bəşir'dən radıyallahu ənh rəvayət etmişdir:
Allah Rəsulunun sallallahu əleyhi və səlləm belə buyurduğunu eşitdim:
"Halal da bəllidir, haram da. ancaq aralarında. insanlardan çoxunun bilmədiyi şübhəli şeylər vardır Kim şübhəlilərdən qorunsa dinini və ismətini qorumuş olar. Kim şübhəli şeylərə düşsə harama düşər. Bu adam bir közülüyün ətrafında qoyun güdən və qoyunların hər an közülüyə girmə ehtimalı olan bir çoban kimidir. Diqqət yetirin! Hər kralın bir közülüyü vardır. Diqqət yetirin! Allah'ın yer üzündəki közülüyü haram etdiyi şeylərdir. Diqqət yetirin! Bədəndə elə bir ət parçası vardır ki o düz olsa bütün bədən düz olar, o xarab olsa bütün bədən xarab olar. Diqqət yetirin! Bu ət parçası ürəkdir.»" [3]




İşdə hədisdə altı cizili olan mətni kəsib mənəsını dəyişdirirlər. sanki dində əskik qalan halallar və haramlar varmış kimi, təqdim etməyə çalışırlar. halbu ki hədisdə bilinməyən şübhəlinin hökmü deyil. haram və yahutda halal olma ehtimalıdır. necə ki bunu aşağıdakı hədisdə açıq şəkildə görə bilərik.

Bizə Yəhya b. Yəhya rəvayət etdi.  (Dedi ki): Bizə Vekl Süfyandan, o da Mənsurdan, o da Talhatu'bnu Musarrifdən o da Ənəs b. Malikdən canlı xəbər verdi ki, Rəsulullah sallallahu əleyhi və səlləm bir xurma dənəsi tapmış da:
«Bu xurma sədəqədən olmasa onu yerdim.» buyurmuşlar.»' [4]


Ənəsdən radıallahu ənh belə dediyi nəql edilmişdir: Rəsulullah sallallahu əleyhi və səlləm yolda bir xurmaya rast gəldi və "Bunun sədəqə olmasından narahatlıq etməsəm yerdim" buyurdu.»' [5]

Hədisdə də görüldüyü kimi xurma haram olmamasına baxmayaraq, Rasullullah sallallahu əleyhi və səlləm  onu yemədi, çünki Rasullullah sallallahu əleyhi və sellem'e sədəqə yemək haram dır . deməli hökmü bilinən iki şey var, biri xurma, digəri isə sədəqə, şübhə isə o xurmanın sədəqə olma ehtimalıdır. və ayrıca aşağıda ki hədislər sədəqənin Rasullullah sallallahu əleyhi və selem və əhl'inə haram olduğunun dəlilidir.

Rəsulullah sallallahu əleyhi və səlləm buyurdu ki :
-  Şübhəsiz ki bu sədəqələr ancaq insanların çirkləridir. Bunlar nə Məhəmməd'ə halal olar, nə də Məhəmmədin ailəsinə.»'’ [6]



Bizə, Yəhya b. Yəhya ilə Əbu Bəkir b. Əbi Şeybe və Züheyr b. Hərb topdan Vekidən, o da Şöbədən canlı bu isnadla rəvayət et­tiler. Rəsulullah sallallahu əleyhi və səlləm  (bu rəvayətdə):
- «Bizə Sədəqə halal olmadığını (bilmirsənmi?)» buyurmuşlar.»'’ [7]


Ayrıca yuxarıda gecən şübhəli hədisində, bildirilən bir mövzuda var ki, gercekten bu mövzunu avamın, elm tələbəsi olaraq tanıdıqı, bir cok  insan belə anlaya bilməmiş hədisdə bildirilən, insanlardan çoxunun bilmədiyi qisimidir!, burada bunu soruşmaq istəyərəm, sizə görə yer üzündə alimmi çox ? yoxsa avammı ? şübhəsiz ki, deyiləcək söz avamın çox olduğudur!, bu halda hədisdə bildirilən çoxluğun avam olduğu açıqdır, zatən alim ilə avamın arasında ki fərqdə alimin quran və sunne'dən avama görə daha çox dəlil bilməsidir. sizə belə bir nümunə verə bilərəm. ayədə keçdiyi gibi, ''Halbuki, Allah alış-verişi halal, sələmçiliyi isə haram etmişdir..''[8]» istər alim, istərsə avam, olsun əksəriyyət ticarətin halal, sələmçiliyin isə haram olduğunu bilər. ancaq sələmin nələrdə olmasını isə, elmi yəni quran və sunne'dən biligisi olanlar bilər. məsələn aşağıda ki, hədislərdə bildirilənləri insanlardan çoxu  bilməz ancaq elmlə meşğul olanlar bilər.

Ömər ibnu'l-Hattab radıyallahu ənh izah edir: Rəsulullah sallallahu əleyhi və səlləm buyurdular ki: "Qızıl qızılla nağd olmazsa sələmdir. (ribadır) Buğda buğdala nağd satılmazsa sələmdir. (ribadır) Arpa arpayla nağd satılmazsa sələmdir. (ribadır) Quru xurma quru xurmayla nağd satılmazsa sələmdir (ribadır)»([9].»'‘’[10]


Əbu Səid radıyallahu ənh izah edir: Rəsulullah sallallahu əleyhi və səlləm zamanında bizə xeyli xurma verilirdi. Bu müxtəlif cins quru xurmanın bir qarışığı idi. Bu xeyli xurmanın iki ölçəyini bir ölçək yaxşı xurma müqabilində satırdıq. Bələ ətməqimiz Rəsulullah sallallahu əleyhi və səlləm'in qulağına çatınca belə buyurdu: "iki ölçək xurmaya bir ölçək xurma, iki ölçək buğdaya bir ölçək buğda iki dirhəmə bir dirhəm olmaz.»’'[11]
Bir rəvayətdə də belə gəlmişdir: "Bilal radıyallahu ənh, Rəsulullah sallallahu əleyhi və selləm'ə (yaxşı cins bir xurma olan) berni xurması gətirmişdi. "Bu haradan?" deyə soruşdu. Bilal radıyallahu ənh: Bizdə adi xurma vardı. Rəsulullah sallallahu əleyhi və selləm'in yeməsi üçün ondan iki ölçək verərək bundan bir ölçək satın aldıq, dedi. Bunun üzərinə Rəsulullah sallallahu əleyhi və səlləm: "Əyvax! Bu sələm'in (ribanın) özüdür, əyvax bu sələm'in. (ribanın) özüdür, əsla elə etmə. eğer yaxşı xurma satın almaq istəsən əlindəkini ayrıca sat. Sonra onun puluyla yaxşı xurmanı satın al" dedi.’'» [12]

Müslimin bir başqa rəvayəti belədir: "Qızıl qızılla, gümüş gümüşlə, buğda buğdala, arpa arpayla, xurma xurma ilə, duz duzla baş-başa misliylə, nağd olaraq satılar. Kim artırar və ya artırılmasını tələb etsə sələm'ə (ribaya) girmişdir. Bu işdə alan də verən də birdir.’’» [13]


Görüldüyü kimi, burada səhabələrin nələrin sələm olduğundan xəbəri yox idi vəhylə özlərinə bildirildi. Halal da vəhylə bildirilmiş haramda vəhylə bildirilmiş, artıq din tamamlanmış, dində əskik bir şey qalmamışdır. ürəyiylə Allah'a və Rəsuluna iman edən  heç bir insan bunun əksini iddia edə bilməz. ancaq indiki vaxtda olan ən böyük xəstəlik sahibləri xaric, hər şeyi dəlilsiz soruşmaq kimi bir vəbaya tutulmuşkən necə olar ki bu hədisləri əksəriyyətin bilməsini gözləyərsən. işdə hədisdə bilməyən bir çoxları də ələ bu avamdır. dinini maraqlanmayan və ya görüşü elm zənn etdikləri üçün, görüşlərə təbii olanlardır. Ayrıca aşağıda ki hədislərdə də görüləcək ki söylədiyimiz kimi, hökmlər tamamlanmışdır. Allah ayaqlarımızı Qur'an və Sunne üzrə sabit etsin.

Əbu Sa'lebe əl-Huşanı radıyallahu ənhdən, Rasulüllah sallallahu əleyhi və selem belə buyurdu:

( إن الله فرض عليكم فرائض فلا تضيعوها ونهى عن أشياء فلا تنتهكوها وحد حدودا فلا تعتدوها وعفا عن أشياء رحمة لكم لا نسيانا فلا تبحثوا عنها.)
‘Allah bəzi vəciblər etmişdir, onları məhv etməyin. Bəzi sərhədlər qoymuşdur, onları aşmayın. Bəzi şeylər haqqında da unutduğu üçün deyil, mərhəmətindən ötəri susmuşdur. Onları da araşdırmayın.»’’ [14]

Ebu'd-Derda' radıyallahu ənh'dən, Rasulüllah sallallahu əleyhi və selem belə buyurdu:


( مَا أَحَلَّ اللَّهُ فِي كِتَابِهِ فَهُوَ حَلالٌ، وَمَا حَرَّمَهُ فَهُوَ حَرَامٌ، وَمَا سَكَتَ عَنْهُ فَهُوَ عَفْوٌ، فَاقْبَلُوا مِنَ اللَّهِ عَافِيَتَهُ، فَإِنَّ اللَّهَ لَمْ يَكُنْ لِيَنْسَى شَيْئًا، ثُمَّ تَلا هَذِهِ الآيَةَ: ﴿ وَمَا كَانَ رَبُّكَ نَسِيًّا.﴾)
‘Allahın Kitabında halal etdiyi şeylər halal, haram etdikləri də haramdır. (Haqqında bir şey söyləməyib) susduğu şeylər də bağışladığı şeylərdir. Allah'dan nuş diləyin. Çünki Allah heç bir şeyi unudan deyil.' Sonra Rasulüllah sallallahu əleyhi və selem bu ayəni oxudu: ‘Sənin Rəbbin unudan deyil.' (Məryəm, 19/64)»’’ [15]

Selman radıyallahu ənh'dən, Rasulüllah sallallahu əleyhi və selem belə buyurdu:

( الحلال ما أحل الله في كتابه. والحرام ماحرم الله في كتابه. وما سكت عنه فهو عفا عنه.)

‘Halal, Allahın kitabında halal etdiyi şeylərdir, haram isə Allah'ın kitabında haram etdiyi şeydir. Haqqında sükut edilən şeylər də bağışladığı şeylərdir.»'’ [16]







          abdullah ibn ismayıl


[1]-(Hutbetu'l-Hace adıyla məşhur olan bu duanı, Cümə xütbələrində və digər danışmalarında oxuyan Rasulüllah sallallahu əleyhi və selləm, şəxsən səhabələrinə öyrətmişdir. Baxın. Müslim, (867) və Nesai, (3/188).
[2] (Səhihi muslim- /1599 )
[3]  (Səhihi buxari-/52 )
[4] (Səhihi muslim- /1071)
[5] (Səhihi buxari -/2431)
[6](Səhihi muslim-/1072)
[7](Səhihi muslim- /1069)
[8]  (Bəqərə 2 / 275)
[9](Cins və miqdarı bir olan iki şey biri digəriylə mübadele edildiyində bir tərəf üçün qəbul edilən malın çoxuna riba və ya sələmçilik dəyilər.(İbnül-Hümam, Fethul-Kadir, V, 277) (ərəb dilində riba azərbaycan dilində selemdir.) 
[10] (səhihi muslim-2586)
[11]  (səhihi muslim-2587)
[12]  (səhihi muslim-2588)
[13]  (səhihi muslim-2589)
[14] Darekutni, (4/183-184); Taberani, (22/222); Hatib, Tarix, (2/9); Beyhaki, (10/12-13); Əbu Nu'aym, əl-Hilye, (9/12); İbn Qəyyım, İ'lamu'l-Muvakki'in, (1/71) və Elbani, Gayetu'l-Meram, (sy. 14). Elbani, hədisin hasen olduğunu ifadə etmişdir.
[15] Bezzar, (Keşfu'l-Estar, 123); Hakim, (2/375); Beyhaki, (10/12) və Heysemi, Mecma'u'z-Zeva'id, (794).
[16] Tirmizi, (1726); İbn Macə, (3367); Hakim, (4/115); Taberani, (6124, 6159) və ‘Ukayli, et-Du'afa, (2/174).

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder