Münafiqlər Şeytana Bənzəyirlər.!!

Münafiqlər Şeytana Bənzəyirlər.

Şeytan insana: “Kafir ol!”– deyir. İnsan kafir olan kimi: “Mən səndən uzağam. Mən aləmlərin Rəbbi olan Allahdan qorxuram!”– deyir.

Haşr surəsi 16


İbn Cərir, Yəhya b. İbrahim əl-Mesû'dî kanalı ilə İbn Məsudun yuxarıdaki ayəylə əlaqədar olaraq belə dediyini rəvayət etmişdir:

Qoyun otlatmakta olan bir qadın var idi. Bu qadının dörd qardaşı da var idi. Qadın gecə bir rahibin monastırına gedib sığı
nırdı. Bir gecə rahib, o qadınla zina etdi. Qadın hamilə qaldı. Şeytan gəlib rahibə: "Qadını öldür, sonra basdır. Çünki sən, sözü təsdiqlənən və dinlənilən bir adamsan.(əgər bilsələr belə iş tutduğunu,o zaman rüsvay olarsan)" dedi.
Rahib, qadını öldürdü. Sonra basdırdı. Digər tərəfdən şeytan qadının qardaşlarının yuxusuna girib onlara belə dedi: "Manastırdaki rahib, bacınızla zina etdi. Onu hamilə buraxınca öldürdü və filan yerə basdırdı."
Sabah olduqda qardaşlarından biri
"Vallahi dünən gecə bir yuxu gördüm, amma bilmirəm, sizə danışım , yoxsa yox?" dedi.
Qardaşları da:
"Xeyr, xeyr danış." dedilər. O da danışdı. Digəri: "Vallahi mən də eyni yuxunu gördüm." dedi. Üçüncüsü də: "Vallahi mən də bu yuxu gördüm." dedi. Və ham birlikdə: "Vallahi bu işin içində bir iş var-." dedilər.
Qaçıb rahibin monastırına getdilər. Onu manastırdan aşağı endirdilər. O əsnada şeytan özlərindən əvvəl rahibə çatıb: "Mən səni bu bəlaya sürüdüm və bundan xilas edə biləcək olan da ancaq mənəm. Bunun üçün də mənə səcdə et ki, səni içinə saldığım bu bəladan qurtarım." dedi. Rahib, ona səcdə etdi. Qadının qardaşları gəlincə, şeytan, rahibdən uzaqlaşdı. Rahibi tutdular və öldürdülər.


(İbn Kəsir, əl Bidayə vən-nihayə, Çağrı Yayınları: 2 / 227-228.)

Allah Rəsulunun ﷺ Dilindən Qardaşlıq!

Mömünlər bir-birinə zülm etməz. (Buxari, Mezalim, 3)

Müsəlman müsəlmana xəyanət etməz. (Müslim, Birr, 32)

Müsəlman müsəlmanın qiybətin etməz. (Müslim, Birr, 70)

Qardaşına kömək edər. (Müslim, Zikr, 37-38)

Cənnətə girmənin yolu, iman və məhəbbətdən keçər.
(Müslim, İman,93)

Qardaşına qarşılaşdıqca salam verər. (Əbu Davud,
Ədəb,135)

Allah üçün sevər, Allah üçün ziyarət edər. (Əbu Davud,
Ədəb, 113 )

Mömin qardaşından dua istər. (Əbu Davud, Vitr, 23)

Mömin mömimə qiyabında dua edər. (Muslim, Zikir, 86)

Bir vücud kimidir. (Buxari, Salat, 66)

Qardaşına həsəd və nifrət etməz. (Müslim, Birr, 32)

Onun satışı üzərinə satış etməz. (Buxari, Büyü,64)

Pis zənndən qorunsun. (Müslim, Birr,28-34)

Müsəlmanların gizli hallarını araşdırmaz. (Əbu Davuf, Ədəb, 37)

Heç bir yaxşılığı az görməz. (Müslim, Birr, 144)

Müsəlmanın başına gələn fəlakətə sevinməz. (Tirmizi, Qiyamət, 54)

Müsəlmana ""kafir" deyə xitab etməz. (Buxari, Ədəb, 73; Müslim, İman, 111)

Uzun müddət küsülü və incikli qalmaz. (Buxari, Ədəb, 62)

Özü üçün istədiyini, qardaşı üçün də istər. (Buxari,
İman,7)

Müsəlman qardaşını qonaq edər. (Buxari,Ədəb, 31)

Qardaşına yük olmaz. (Müslim, Lukata, 25, 16)

Qul haqqına diqqət edər. (Buxati, Ahkam, 20)

Hər cür vəziyyətdə qardaşına kömək edər. (Buxari,
Məzalim, 4)

Müsəlmanın müsəlman üzərində haqları vardır. (Müslim, Səlam, 4)

Xəstələndikdə ziyarət edər. (Müdlim, Birr, 40, 42)

Cənazənin arxasından dua edər. (Əbu Davud, Cənaiz, 69)

İbn Qeyyim (rahiməhullah)'dan İncilər

İbn Qeyyim rahiməhullah belə deyir:

"Qulun Allah qarşısında iki duruşu vardır.

➡Birinci duruş namazda onun qarşısında durmaq
➡İkinci duruş isə qiyamət günü onun qaşısında durmaqdır!

Kim birinci duruşu haqqıyla durarsa ikincisi onun üçün asanlaşdırılar
Yox əgər birinci duruşda sehlənkar olub onun haqqını verməzsə ikinci duruş onun üçün çətinləşdirilər "

əl-Fəvaid İbn əl- Qeyyim


Yenə İbn Qeyyim rahiməhullah belə deyir :

Allahın elçisi Muhəmməd sallallahu əleyhi və səlləm  təqva və gözəl əxlaqı özündə cəm etmişdi.

1. Şübhəsiz ki, təqva qulla Rəbbi arasında olanları,
2. Gözəl əxlaq isə onunla insanlar arasında olanları düzəldir və islah edir.

Qulun təqvalı olmasa Allahın onu sevməsinə,
Gözəl əxlaq sahibi olması isə insanların onu sevməsinə gətirib çıxarır .

Fəvaid əl-Fəvaid səh 18

İmam Əvzai r.h'dən Gözəl Tövsiyə!

AbdurRahman Əvzai (Allah ona rəhmət eləsin) buyurur:

Çalış Sələfin izi ilə get hətta bütün insanlar səni tərk eləsələr belə. Çalış başqa insanların fikirlərindən qaç hətta onların sözlərini bəzəyib sənə desələr belə.

Fi uluv Muxtasar İmam Zəhəbi səhifə 138

Əbu Hureyre radıyallahu ənh'ə Kimlər Dil Uzadar?

Əbu Bəkr b. Yəhya, (Hafiz Məhəmməd b. İshak b. Huzeyme) dedi ki: "Əbu Hureyre radıyallahu ənh haqqında O'nun xəbərlərini rədd etmək üçün danışan kəslər ancaq Allahın ürəklərini korlaşdırdığı və buna bağlı olaraq xəbərlərin mənalarını anlamayan kəslərdir. Belə olan bir kimsə ya Muattıl (Allahın ad və sifətlərini ləğv edən) Cehmiyye'dən biridir ki, küfrün özü olan məzhəblərinə zidd gördükləri rəvayətini  bu Cehmi adam eşidində bu dəfə Əbu Hureyre radıyallahu ənh'ə söyüb saymağa qoyular. Allah Təalanın özünü uzaq tutduğu hallarla O'na böhtanda bulunarlar. Bundan məqsədləri isə çobanların və sıravi kəslərin gözlərini rəngləyərək guya, O'nun rəvayətləri ilə bir dəlilin isbat edilə bilməyəcəyini göstərməyə cəhd edərlər.

Ya da O'nun rəvayətlərini rəddədən adam bir Xaricidir. Məhəmməd sallallahu əleyhi və selləm'in ümmətinə qarşı qılınc çəkə biləcəyi fikirində olmaqla birlikdə heç bir xəlifəyə, heç bir imama itaəti də doğru qörməz. Pozğunluğun da özü olan məzhəblərinə zidd olan və Əbu Hureyre radıyallahu ənh'in Nəbi sallallahu əleyhi və selləm'dən nəql etdiyi rəvayətlərini eşitdikləri vaxt, O'nun rəvayətlərini hər hansı bir dəlil ilə də çürütmənin çarəsini tapa bilməyəcək olsa sığınacağı yer Əbu Hureyre radıyallahu ənh'ə dil uzadıb O'nu tənqid etmək olar.

Yaxud bu adam İslamdan və Müsəlmanlardan uzaqlaşmış (İtizal etmiş/Mutəzilə) Allah Azze və Cellenin qullar tərəfindən qazanılmadan əvvəl təqdir edib qəzaya bağlamış olduğu keçmişdəki qədərlərə uyğun gələn müsəlmanları təkfir edən, Qədəriyədən bir kimsədir. Belə bir kimsə Nəbi sallallahu əleyhi və selləm'dən qədərin sabit olduğuna dair rəvayət etmiş olduğu xəbərləri gördüyü təqdirdə küfr və şirkin də özü olan görüşünün doğruluğunu ortaya qoymaq üçün heç bir dəlil tapa bilməz. Belə bir kimsənin özüncə bütün dəlili Əbu Hureyre radıyallahu ənh'in nəql etdiyi rəvayətləri dəlil gətirmənin caiz ola bilməyəcəyini iddia etməkdən ibarətdir.

Yaxud Əbu Hureyre radıyallahu ənh'in rəvayətlərini rədd edən kimsə guya fiqhlə məşğul olan və onu əsl öyrənəcəyi qaynaqlardan başqa yerdə axtaran cahil bir kimsədir. Bu adam, hər hansı bir dəlil və sənədə söykənmədən yalnız bir təqlid olmaq üzrə məzhəbini seçib, xəbərlərini izlədiyi kimsənin məzhəbinə zidd xüsuslarda Əbu Hureyre radıyallahu ənh'in rəvayətlərini eşidəcək olsa, Əbu Hureyre radıyallahu ənh haqqında danışmağa başlar və öz məzhəbinə müxalif olan rəvayətlərini çürütməyə cəhd edər. O'nun rəvayətləri öz məzhəbinə uyğun düşdüyü təqdirdə yenə O'nun rəvayətləriylə O'na müxalifətə dəlil göstərər.

Bu təriqətlərin bəziləri Əbu Hureyre radıyallahu ənh'in mənasını qavraya bilmədikləri bəzi rəvayətlərini reddetmişlerdir."[1]

İmam İbn Huzeymenin sözünü etdiyi bu kəslərin əksəriyyəti pozğunluğa düşməklə məşhur olmuşlar. Onların pozğunluqda olduqları da ümmətə gizli deyildir. Ancaq son olaraq sözünü etdiyi Fukaha qılığına girmiş cahil adam - ki o Əbu Hənifədir - müstəsna. Sonra bu adam  lovğalanaraq müqayisəyə zidd olduğu səbəbiylə Əbu Hureyre radıyallahu ənh'in sözünü rədd etməyə cəhd edər. Necə ki Fiqh Üsulu elminə müntesip bəzi kəslər bunu zikr edərlər. Bu kimilərin fikirləri qatqısız bir pozğunluqdur. Ayrıca İmam Zehebinin bu kimi kəslərə cavabını Siyeru A'lami'n-Nubela'da [2] görə bilərsiniz.

[1]  > Səhih məktu. Hakim, əl-Mustedrek (3/586)

[2]  > Siyeru A'ləm (2/620-621)

SÖZ-SÖHBƏTLƏR * QIŞQIRIQLAR VƏ İSLAM CƏMİYYƏTİ ÜZƏRİNDƏKİ MƏNFİ TƏSİRLƏRİ

- eyni başlığı daşıyan bir broşuradan iktibastır -

Həmd, Aləmlərin Rəbbi Allaha məxsusdur. Salatu Salam Rəsulullah sallallahu əleyhi və selləmin, Əhlinin, Səhabəsinin və də qiyamətə qədər onları dost əldə edən hər kəsin üzərinə olsun.

Əsassız xəbərlər yaymaq, şəxs və cəmiyyətləri çürüdən və yıxan ən təhlükəli silahlardan biridir. Bunları yaymaq; saf və fikir birliyini həll edib parçalayacaq dərəcədə təsirlidir. İslam ümmətimiz keçmişdə olduğu kimi bu gün də, Müsəlmanlar arasındakı sevgi və birlik şüurunu pozmağa istiqamətli düşmən planları və onlar tərəfindən yayılmağa çalışılan əsassız xəbərlərlə qarşı-qarşıyadır. Düşmənin istifadə etdiyi bu hiylə və aldatmaca Peyğəmbər sallallahu əleyhi və selləmin göndərildiyi tarixdən etibarən davam etmişdir və Allahın dilədiyi vaxta qədər də sürəcək. Allahu Təala belə buyurar:

"..Kafirlər bacarsalar, sizi dininizdən döndərənə qədər sizinlə vuruşmaqdan əl çəkməyəcəklər..." (2Bəqərə, 217)

O halda vasitələri dəyişsə də haqq ilə batil arasındakı düşmənlik və mübarizə qiyamətə qədər davam edəcək. Çünki Quranın ifadəsiylə kafirlərin dəyişməz hədəfləri "Müsəlmanları dinlərindən çevirməkdir." Kafirlər Müsəlmanları dinlərindən çevirmək üçün davamlı olaraq planlar edərlər və fürsətini tapdıqları anda bu planlarını tətbiq sahəsinə qoyarlar. Öz batillərini yaymaq üçün hər cür vasitə və yola müraciət etməkdən çəkinməzlər. Kafirlərin bu səyləri qəribə deyil. Ancaq qəribə olan bəzi Müsəlmanların da onların bu oyunlarına alət olmalarıdır. Burada Müsəlmanlardan qəsdimiz sözdə Müsəlmanlar deyil. Bu kəslər zatən İslam düşmənlərinin dirək  təsir sahəsi içindədirlər və İslam qalasını içəridən təhdid etməkdədirlər. Bunlar fitnəyə sürətlə razılıq edərlər. Bu kimi kəsləri biz zatən tərk etmişik. Və onlara kədərlənir də deyilik. Burada bunlardan deyil bəzi səmimi Müsəlmanlardan bəhs edirik. Bunlar kimi hadisələr qarşısında mənəviyyat və hamaset hisslərinə qapılıb şəri sərhədləri aşmaqda və beləcə əsassız xəbərləri təsdiqləmək və ya yaymaq surətiylə çoxalan bu söz-söhbətlər çırayı sürətlə qovuran atəş kimi ümmətin bədənində yayılan yaranın daha da dərinləşməsinə səbəb olmaqdadırlar.

Nəzərdə tutduğumuz Əsassız Xəbər və Qışqırıq:

İnsanların doğruluğunu araşdırmadan bir-birlərinə nəql etdikləri, qaynağı naməlum və əslində müəyyən bir məqsədə istiqamətli olaraq şüurlu bir zamanlama ilə ortaya atılmış sözləri yaymaqdır.

Tarixdə Söz-söhbət və Çıxarılan Qışqırıqlar:

Əsassız xəbərlər yayma işi insanlıq tarixi qədər köhnədir və insan var olduqca davam edəcək kimidir. Tarixdə qışqırıq və söz-söhbətlərin olmadığı bir cəmiyyət yoxdur. Çünki insan nəfsi İslam ilə tərbiyə edilmədikcə buna meyyaldir. Peyğəmbərlər tarixi buna şahiddir. İşdə Nuh əleyhissalam; qövmü tərəfindən belə ittiham edildi:

"....Sizə böyüklük etmək istəyir...." (23Mu'minun, 24).

Bənzər qışqırıq və əsassız dedi-qodular ilə Hud əleyhissalamda həmsöhbət olmuşdur. Musa əleyhissalam isə Firon tərəfindən sehr etmək və özünə qarşı oyun oynamaqla ittiham edilmiş və bu xəbər xalq arasında yayılmışdır. Əzizin tətbiq etdiyi həddindən artıq gizlilik və senzura siyasətinə baxmayaraq, Yusuf əleyhissalam hadisəsi Misirli xanımlar arasında yayılmışdır. Qurani Kərimin bizə köçürdüyü peyğəmbərlər və salehlərin hekayələrində bu barədə daha başqa bir çox nümunələr mövcuddur.

Peyğəmbər sallallahu əleyhi və selləmə gəlincə; dəvətinin başlanğıcından etibarən böyük bir yalan və böhtan kampaniyası ilə qarşı-qarşıya qaldı. Peyğəmbər sallallahu əleyhi və səlləm bu kampaniyanın Məkkə ayağında dəlilik, sehr və yalan kimi böhtanlara məruz qaldı. Lakin Allah onların bu rəftarlarını müşahidə etməkdə olub yeddi qat göylərdən endirdiyi ayələrlə onların yalanlarını çürütməkdə və Peyğəmbər sallallahu əleyhi və selləmini dümdüz olduğunu bildirməkdə idi.

Mədinə dövründə isə qışqırıq və böhtanlar, şərin öndərləri Yəhudi və Münafiqlər tərəfindən mütəşəkkil bir şəkildə idarə edilməsiylə artdı. Əgər İslam cəmiyyəti möhkəm bir bünyəyə sahib olmasaydı bu böhtan və qışqırıq seli qarşısında dözməsi mümkün olmazdı. Lakin cəmiyyətin İslam ilə tərbiyə edilmiş olması, Müsəlmanların bir-birlərinə sıx birləşmələri və peyğəmbər sallallahu əleyhi və selləmə itaət edir olmaları, Allah düşmənlərinin məqsədlərinə çatmalarına mane olmuşdur. Peyğəmbər sallallahu əleyhi və səlləm dövründə döyüş meydanlarında çıxarılan qışqırıqlar isə, alınacaq dərslər baxımından ayrı bir risalə mövzusudur. ki bu gündə bu silah İslam düşmənləri tərəfindən olduqca təsirli bir şəkildə istifadə edilməkdədir.

Söz-söhbətlər Və Qışqırıqların Qaynaqları:

Əsassız xəbər şəklindəki sözlər ümumiyyətlə kəslər və ya mətbuat nəşr vasitələri vasitəsiylə yayılar. İnsanlar aralarındakı xəbərləri bu yollarla yayarlar. Bu səbəbdən adamın eşitdiyi və bir başqasına verəcəyi xəbərin doğruluğundan yaxşıca əmin olması lazımdır. Əsl olan Müsəlmanın bəraətidir. Bu səbəbdən bir Müsəlman haqqında gələn mənfi bir xəbəri dərhal təsdiq etmədən əvvəl onun doğruluğunu və məsələnin həqiqətini öyrənmək lazımdır. Xəbər açıq və qəti dəlillərlə təsdiq edilmədikcə, haqqında mənfi xəbər olan adam tam bir bəraət içindədir.

Söz-söhbət Və Qışqırıqların Səbəbləri:

Çıxarılan qışqırıqların bir çox səbəbləri vardır. Bunlardan bəziləri bunlardır:

* Düşmənin başına gələnə sevinmək: Adam düşməninin başına gələn müsibətə sevinərək onunla əlaqədar mənfi xəbərləri sağda solda yayar... Bundan Allaha sığınarıq.

* Həddindən artıq maraqlılıq: Hər cür qışqırığı yayan ən böyük seqment isə sözə sözə maraq, özlərində sanki xəstəlik halını almış kəslərdir. Danışılanları ağızları açıq dinleyişleriyle həm izah edənin danışmasını əsassız şeylərlə bəzəməsini təşviq edərlər, həm də özləri onu başqasına izah edərkən şişirtməkdən zövq alarlar.

* Vaxt öldürmək üçün danışmaq: Məclis içində izah etməyə dəyər bir şey tapa bilməyib susmaq vəziyyətində qalan bəzi kəslər, bunu özləri üçün bir əskiklik qəbul edib susmaqdansa bir şeylər izah etmiş, sözə iştirak etmiş olmaq üçün gətirəcəyi dəhşətli nəticələri düşünmədən əsli astarı müəyyən olmayan sözləri izah edərlər.

Söz-söhbət Və Qışqırıqların Yayılmasının Səbəbləri:

* Dinləyicilərin füzuli və gərəksiz sözləri dinləmək üçün istək göstərmələri.

* İnsanların bu cür xəbərləri maraq ilə dinlədiklərini görən izah edicinin, maraq toplama marağı.

* Xəbərin yalan olması vəziyyətində doğuracağı dəhşətli nəticələri düşünə bilməmə.

* Söz-söhbəti yayan kəslərin lazımlı İslami şüurdan məhrum olmaları.

* İnsanların nəfslərini mühasiblik və nəzarət etmələri.

İslamın Yayılan Söz-söhbətlər Və Çıxan Qışqırıqlar Qarşısındakı Rəftarı

Allahu Təala belə buyurdu:

"Ey iman gətirənlər! Əgər bir fəsadçı sizə bir xəbər gətirsə, onu araşdırın. Yoxsa bilmədən bir qövmə pislik edər, sonra da bunun peşmançılığını çəkərsiniz." (49 Hucurat, 6)

Peyğəmbər sallallahu əleyhi və səlləm də belə buyurdu: "Hər eşitdiyini söyləməsi adama yalan olaraq yetər. "[1] 

İmam Malik belə dedi: "Naməlum ki insanın hər eşitdiyini danışması böyük bir fəsaddır."

Munavi də belə dedi. "Dinlədiyi şeyin yalan və ya gerçək olması ehtimalından ötəri, insan hər eşitdiyi şeyi danışdığı təqdirdə mütləq bəzi yalanları da danışmış olar. Yalan, bir şeyi olduğundan başqa şəkildə izah etməkdir. Adam qəsdən belə etsə günah işləmiş olar. Peyğəmbər sallallahu əleyhi və səlləm hər eşitdiyini başqalarına nəql edənlər haqqında belə buyurdu:

"Adamın, iddiaları minik əldə etməsi nə pis bir şeydir. "[2]

Hədisdə keçən "zeamu/iddia etdilər." sözü kafirlərin sözlərindəndir. Çünki onlar elmsiz olaraq iddialarda tapılırdılar. Allahu Təala onları belə zemmetti.

"Kafir olanlar heç vaxt dirildilməyəcəklərini iddia edirlər.... " (64 Tağabun, 7).

İmam Beğavi bu ayənin şərhində belə dedi: Allah Subhanehu və Təala bu sözü zemmetti. Çünki bu söz ümumiyyətlə insanların dillərinə doladıqları əsassız iddiaları ifadə üçün istifadə edilər: Peyğəmbər sallallahu əleyhi və səlləm insanların ehtiyaclarına çatmaq üçün sözlərinin başına gətirdikləri "zeamu/iddia etdilər" ifadəsini, məqsədlərinə çatmaq üçün istifadə etdikləri minik heyvanına bənzətdi. Peyğəmbər sallallahu əleyhi və səlləm, adamın nəql etdiyi xəbərlərin doğruluğundan əmin olmasını, bu mövzuda ehtiyatı əldən buraxmamasını və etibarlı olmayan kəslərdən hədis rəvayət etməməsini əmr etdi.

İmam Əbdürrəhman b. Mehdi də belə dedi: "Adam eşitdiyi şeylərdən bəzilərini insanlara izah etməkdən imtina etmədikcə insanların uyğun gəldiyi bir imam ola bilməz. "[3]

Söz-söhbətləri Başqalarına Köçürən Kəslərin Nə Etmələri Lazımdır?

* Söylədiyi və etdiyi hər şeydə Allahdan qorxması, nəfsini murakabe etməsi və söylədiyi hər sözdən hesaba çəkiləcəyini xatırlaması lazımdır. Allahu Təala belə buyurdu:

"Həqiqətən, sizin üstünüzdə nəzarətçilər vardır." (82 İnfitar, 10)

Peyğəmbər sallallahu əleyhi və səlləm də belə buyurdu:

"Kim mənə iki saqqalı və iki qıçı arasındakı şey barəsində zəmanət versə, mən də cənnət haqqında ona zəmanət verərəm. "[4]

* Müsəlman qardaşı haqqında hüsnü zənn bəsləməli və onu öz mövqesinə endirməlidir.

* Köçürdüyü xəbər barəsində məqsədinin sağlam olması və eqoist məqsədlər güdərək söz gəzdirməməsi lazımdır. Allahu Təala belə buyurdu:

".....Bilin ki, Allah sizin qəlblərinizdə olanları bilir. Ondan qorxun!..." (2 Bəqərə, 235)

* Mövcud söz-söhbət barəsində əvvəlcə elm və fəzilət əhli ilə görüşüb onların fikirlərini götürməlidir. Çünki elmləri və təcrübələri səbəbiylə məsləhəti daha yaxşı təsbit edə bilərlər.

* Köçürdüyü xəbərin doğruluğunu araşdırması və xəbəri köçürdüyü kəslərə də bu xüsusu açıqlayaraq onların da fikirlərindən faydalanması lazımdır.

* Qışqırığı köçürən adamın oturub qalxdığı məclisləri yaxşı ayırt etməsi lazımdır. Çünki bir məclisdə danışılan, başqa bir məclisdə danışılmaz.

* Xəbəri köçürən adamın dinləyiciləri, bu xəbəri özündən doğru bir şəkildə nəql etmələri üçün təşviq etməsi lazımdır. Çünki özü xəbərin ilk qaynağıdır. Bundan sonra çıxacaq olan sözlər həmişə ona mal ediləcək. Mümkün mərtəbə sözü olduğu kimi eynisiylə köçürmək lazımdır. Köhnələr belə deyərdilər: "Xəbərlərin fəlakəti, rəvayət edənlərdir."

* Köçürdüyü xəbərin doğruluğunu araşdırmalı və sabit olduğu halıyla izah etməli, izah edərkən əkləmelər etmədən izah etməlidir.

* eşitdiyi hər şeyi dərhal başqalarına izah etmək üçün tələsik etməməlidir. Əgər Müsəlmanlar eşitdikləri söz-söhbətləri başqalarına köçürməsədilər, cəmiyyəti yaralayan bu sözlər ölmüş olardılar.

* Yalançıların, münafiqlərin, qeybətçilərin və xəstə ürəkli insanların sözlərinə qulaq asmamaq və onlardan üz çevirib etdiklərinə razılaşmamaq lazımdır. Bu şəkildə davranıldığı təqdirdə əsassız qışqırıqların İslam cəmiyyətinə zərər verməsi maneə törədilmiş olar.

Söz-söhbət Və Çıxarılmış Bir Qışqırıq İlə Qarşılaşan Müsəlmanın Nə Etməsi Lazımdır.

1) Hadisəni köçürən kimsənin vəziyyətinə baxılmalıdır. Ədalətlimi, fasiqmi, yoxsa ikisi arasındamı?

 Allahu Təala belə buyurdu:

"Ey iman gətirənlər! Əgər bir fəsadçı sizə bir xəbər gətirsə, onu araşdırın. Yoxsa bilmədən bir qövmə pislik edər, sonra da bunun peşmançılığını çəkərsiniz." (49 Hucurat, 6)

2) Hadisəni köçürən adamı, söylədiyi hər sözdən Allah qatında məsul olacağı və hadisəni doğru bir şəkildə izah etməsi yaxud tələsik etməməsi istiqamətində Allahu Təala ilə qorxutmalıdır.

3) Xüsusilə də dəlillər və qarinələr kafi dərəcədə razı salıcı deyilsə, deyilənləri dərhal təsdiq etməməli və insanlara eşitdirmək mövzusunda tələsik edilməməlidir. Əks halda Allahu Təalanın bu xitabı ilə qarşı-qarşıya qalınacağı bilinməlidir. "O zaman siz bunu dilinizə gətirir, bilmədiyiniz sözü danışır və onu əhəmiyyətsiz bir şey hesab edirdiniz. Halbuki bu, Allah yanında çox böyük günahdır." (24 Nur, 15)

4) Qışqırıq xüsusilə xeyr ilə tanınan biri haqqında isə, bunun hüsnü zənn üzrə qiymətləndirilməsi və şəri bir üzrü ola biləcəyi düşünülməlidir. Əgər şəri bir üzr yox isə, bu vəziyyətdə hadisəni köçürən adama, hadisəni yaymaq yerinə, söz-söhbətini etdiyi adama nəsihətdə tapılması və onu tövbəyə dəvət etməsi lazım olduğu xatırladılmalıdır.

Haqqında söz-söhbəti Edilən Adama Gəlincə:

söz-söhbəti edilən adam bilinən və ya bilinməyən bir adamdır. Əgər bilinən biri isə və xüsusilə də alimlərdən və ya müttaki Müsəlmanlardan isə, qışqırıqları köçürən adamın Allahdan qorxması və bu kəslərin namusuna ləkə sürməməsi lazımdır. Xüsusilə də Quran və Sünnəyə bağlı, elmi ilə amil alimlər haqqında çox diqqətli olunmalıdır. Çünki onlar ümmətin öndərləri və nur qaynaqlarıdır. Alimlərinin qiymətini təqdir etməyən bir cəmiyyətdə xeyr yoxdur. "Kim yoxluğunda bir qardaşının namusunu müdafiə etsə, onu cəhənnəmdən azat etməsi Allah üzərinə bir haqqdır. "[5] Haqqında qışqırıq olan kimsə xeyirli biri deyil isə yenə köçürücünün o adam onun düşməni dahi olsa hadisəni şişirdərək izah etməməsi lazımdır. Çünki bu yalan və zülm olmuş olar. Allahu Təala belə buyurdu:

"...Hər hansı bir camaata qarşı olan kin-küdurət sizi ədalətsizliyə sövq etməsin. Ədalətli olun! Bu, təqvaya daha yaxındır. Allahdan qorxun! Şübhəsiz ki, Allah nə etdiklərinizdən xəbərdardır." (5 Maidə, 8)

Əgər şəxs tanımadığımız biri isə, gerçək budur ki tanışınız kimsə haqqında etibarlı olan hökm eynilə bu adam üçün də etibarlıdır.

Adam tanımadığı biri haqqında dahi olsa, doğruluğu müəyyən olunmadıqca söz-söhbəti yayma haqqına sahib deyil. Çünki cəhalət, nəql edən adamın mən elə eşitdim növündən sözlərlə sığına biləcəyi bir bəhanə deyil. Yenə bu xəbər o adama, sənin haqqında filan belə sözlər yayır şəklində çatıb heç yoxdan düşmənliyə də səbəb ola bilər.

Söz-söhbət Və Qışqırığı Önləmənin Yolu:

* Söz-söhbətləri yayıb, çıxan qışqırıqlara qapılan kimsəyə Allahu Təala xatırlatmalı, bilmədiyi mövzulara dalmaması mövzusunda və danışılan mövzunun gerçək və ya şişirdilmiş olması halında doğuracağı dəhşətli nəticələndirər mövzusunda o xəbərdar edilməlidir.

" ... sonra da bunun peşmançılığını çəkərsiniz." (49 Hucurat, 6).

* Lazımlı sualları soruşmadan və ya etiraz etmədən qışqırıqları təsdiqləməkdə tələsik edilməməlidir.

* Bu söz-söhbətləri təkrarlamaqdan qaçınmalıdır. Çünki təkrar edildikcə yayılar və yayıldıqca içinə bir çox yalan və əlavələr qarışar.

* Qışqırığın qaynağı araşdırılmalı və məsulları tapılıb; hesab soruşulmalı lazım olduğunda cəzalandırılmalıdır.

* Söz-söhbət eşidildiyi anda, qeydsiz qalmaq və ya həddindən artıq qarışıqlıq göstərməkdən qaçınmaq lazımdır. Bu, qışqırığı köçürən adamın onu yaymadan əvvəl öz nəfsinə dönməsini təmin edər.

Söz-söhbət Və Qışqırıqların İslam Cəmiyyəti Üzərindəki Təsirləri:

Bunların cəmiyyət üzərində bir çox mənfi təsirləri vardır. Qısaca belə yekunlaşdıra bilərik:

* Günahsız bir kimsəni haqsız yerə ittiham etmək.

* Dilləri və tərəfləri əsassız hadisələr ilə çirklətmək.

* Cəmiyyətdə qarşılıqlı güvənin itirilməsi.

* Cahilləri sevindirmək. Xüsusilə də qışqırıqlar, dəvətçilər və İslami oyanış gəncliyi haqqında isə, qışqırıqların dəhşətli nəticələri haqqında daha çox məlumat əldə etmək istəyənlər qışqırıqların başı sayılan "İfk Hadisəsini" gözəlcə bir oxumalıdır.

Son Olaraq:

Yaşadığımız əsrdə də İslam və Müsəlmanlar əleyhinə bir çox söz-söhbət və qışqırıqlar çıxarılmış və bunlar ümmətin varlığı və birliyi baxımından böyük zərərlər vermişdir. Hələ bu qışqırıqlar, içimizdəki cahillər və ya hevasına tapınanlar tərəfindən çıxarıldığı zaman daha da mənfi təsirləri olmuşdur.

İslam düşmənləri də, xüsusilə Müsəlman alimlər, dəvətçilər və liderlər haqqında müxtəlif böhtanlar və qışqırıqlar çıxararaq, xalqı onlardan soyutmağa və uzaqlaşdırmağa çalışmışlar. Nə qədər alimlərin agent, mal və mövqe düşkünü olduğu qışqırıqları çıxarılmışdır?! Eyni şəkildə elmi və əməli bəzi səhvləri təsbit edərək və bunları şişirdərək insanlar arasında yayırlar. Dəndən qübbə edirlər... Allah köməkçimiz olsun!..

Allahım ümumiyyətlə bütün Müsəlmanların və xüsusidə də bütün alimlərin, dəvətçilərin və Müsəlman gəncliyin ürəklərini birləşdir və aralarını düzəlt...

Onları tək bir yumruq, tək bir söz və tək bir saf et. ..Güzelliklerin neməti ilə tamam olduğu Allaha həmd olsun. [6]

[1]  Müslim.

[2] Səhih Əbu Davud.

[3]  Müslimin müqəddiməsi.

[4]  Buxari.

[5]  Səhih, İmam Əhməd.

[6]  Söz-söhbətlər, Qışqırıqlar Və İslam Cəmiyyəti Üzərindəki Mənfi Təsirləri, Guraba Nəşrləri Əl Broşuraları.

Allah Rəsulunun dolanışığı necə idi?

Ömər ibn Xəttab (radıyallahu anhu) demişdir: Bir gün mən Rəsulallahın (salallahu aleyhi və səlləm) yanına gəlib onun həsirin üstündə uzandığını, başını içi xurma lifi ilə doldurulmuş bir yastığa söykədiyini və həsirin də onun böyrünə iz saldığını gördüm və ağlamağa başladım. Rəsulullah məndən: "Niyə ağlayırsan?" deyə soruşdu. Mən dedim: "Xosrov və Qeysər (Fars və Rum padşahları) cah-cəlalləq içində yaşayır, sən isə Allahın rəsulu olduğun halda belə acınacaqlı vəziyyətdə yaşayırsan". Onda Rəsulullah dedi: "İstəmirsən ki, dünya onlara, Axirət isə bizə nəsib olsun?!" (Buxari, 4532)