Küfrü Sabit Olan Kimsəyə Mürtəd Hökmünü Əməli Olaraq Kim Verər?

Müəyyən şəxsin təkfir hökmü, bunu tətbiq edə biləcək səlahiyyət gücünə sahib olmağı tələb edir. Taki bu təhlükəli məsələdə hər iddia sahibi günahsız qanların tökülməsinə səbəb olmasın!

Fakihler, hökm verən kimsənin və ya xəbərdarlıq edəcək kimsənin; hədd cəzalarını tətbiq edə biləcək kimsə olduğunda ittifaq etmişlər. Yoxsa bu iş fərdlərin nəfslərinə bırakılamaz!

İmam Tahavi, Muslim b. Yesər'dən belə dediyini rəvayət etmişdir: كان رجل من الصحابة يقول : الزكاة، والحدود، والفيء، والجمعة إلى السلطان

"Səhabədən biri belə deyirdi: zəkat, hədd cəzaları, fey və Cümə namazını etdirmək sultana aiddir." İmam Tahavi dedi ki: "Buna müxalif olan bir səhabə bilmirik."

 Beyhaki rahimehullah, Xaricə b. Zeyd'dən, o da atasından rəvayət etdi, yenə Ebu'z-Zinad'dan, o da atasından belə rəvayət etdi: لا ينبغي لأحد أن يقيم شيئاً من الحدود دون السلطان، إلا أن للرجل أن يقيم حدّ الزنا على عبده أو أمته

"Mədinəlilərdən sözlərinə müraciət edilən fakihler belə deyirdilər:

"Hədd cəzalarından bir şeyi sultandan başqası iqamə edə bilməz. Ancaq adamın köləsinə və ya nökərinə zina həddini özünün tətbiqi bundan xaricdir." (Beyhaki, 8/245, Abdurrazzak 7/394)

Aralarında İmam Şafii rahimehullahın da olduğu Sələfdən bir camaat nökərin sahibinin nökərinə hədd iqamə edə biləcəyi fikirindədirlər. Bu mövzuda möminlərin əmri Əli radıyallahu ənhdən rəvayət edilən bir hədisdə Rəsulullah sallallahu əleyhi və selləm'in belə deməsini dəlil gətirmişlər:   أقيموا الحدود على ما ملكت أيمانكم

"Sağ əllərinizin sahib olduğu (nökərlərinizə) həddi tətbiq edin." (Muslim bu mənada rəvayət etmişdir. bəşqa Əbu Davud və Tirmizi də rəvayət etmişlər. Baxın.: Fıkhu's-Sunne (3/115-116)

Allame əs-Sindi rahimehullah, Sunənun-Nəsəi şərhində Nəbi sallallahu əleyhi və selləm'ə söyən bir nökəri, onun sahibinin öldürməsini Nəbi sallallahu əleyhi və selləm'in təsdiqləməsi haqqında belə demişdir: "Bəlkə də Nəbi sallallahu əleyhi və səlləm vəhy ilə bu işi edən kor adamın doğru söylədiyini bilmişdi. Çünki əks halda bu Müsəlmanların idarəçisinin vəzifəsidir."

İmam Kurtubi rahimehullah Nur surəsi 2. Ayəsinin təfsirində belə demişdir: "Bu əmrlə həmsöhbət olan kəslərin, imam (İslam dövlət idarəçisi) ilə onun adına vəzifədə olanlar olduğunda görüş ayrılığı yoxdur. Malik ilə Şafii əlavə olaraq: nökərlərə də əfəndiləri tətbiq edər, demişlər. Şafii; bütün çubuq və əl kes­me cəzalarında da belədir (yəni əfəndi nökərə cəzanı tətbiq edər), deyər. Malik isə əl kəsmə cəzasında deyil də çubuq cəzasında əfəndinin cəzanı uygulaya­cağını qəbul etmişdir. Burada xitabın müsəlmanlara istiqamətli olduğu da deyilmişdir. Çünki di­nin hökmlərim tətbiq etmək, bütün müsəlmanların vəzifəsidir. Bundan sonra imam, bu hökmləri onların adına vekaleten tətbiq edər. Çünki hamısının hadle­rin tətbiq olunması üçün bir araya gəlib toplanmalarına imkan yoxdur.

Uca Allah'ın zina, şərab, zina böhtanı və buna bənzər tətbiq olunmasını fərz etdiyi həddlərin, idarəçilərin hüzurunda tətbiq olunması lazımdır. Bu had­di ancaq imamın bu iş üçün seçəcəyi fəzilətli və xeyirli kəslər tətbiq edərlər. Belə bir vəziyyət ortaya çıxdığı hər səfərində səhabə (Allah hamısından razı ol­sun) belə edərdi. Buna səbəb, bunların yerinə yetirilmələri, miqdarları, uy­gulanacakları yerləri və halları etibarilə gərəyi kimi qorunmaları lazım olan, uy­gulanan şəri bir(ər) qayda və Allah'a yaxınlaşdırıcı bir(ər) ibadət olmalarıdır. Bunlara dair şərt və hökmlər peyvənd etməz. Çünki müsəlmanın qanı və dəyəri çox böyükdür. Mümkün olan hər yolla buna lazım olan riayətin göstərilməsi lazım olar." (Kurtubi Təfsiri 6/144)

Elmi Məsələ və Əməli Məsələ Ayrı-seçkiliyi Haqqında

Təkfir hökmlərində üsul və füru ayrı-seçkiliyi bidət olan bir ayrı-seçkilikdir. Bunun şəri bir dəlili olmadığı kimi, dəlillər bu fikiri rədd etməkdədir.

Şeyhulislam İbn Teymiyye rahimehullah belə demişdir: "(Səhabə və təbiinə gözəlliklə uyanlar) Dedilər ki: üsul və füru məsələlər arasında ayrı-seçkilik etmək bidət əhlindən olan Mutəzilə, Cehmiyye və onların yolunu tutan kəlamçıların fikirləridir. Bu görüş fiqh üsulu haqqında danışan kəslərə də intiqal etmiş, bu sözün həqiqətini də anlamamışlar.

Yenə dedilər ki: Üsul məsələləri ilə füru məsələləri arasındakı bu ayrı-seçkilik İslamda sonradan çıxmış bir bidətdir. Kitab, sünnə və icma buna dəlalət etməməkdədir. Hətta sələfdən və imamlardan heç biri bunu söyləməmişdir. Ağlan da batildir. Çünki bu ayrı-seçkiliyi edənlər üsul məsələlərini və füru məsələlərini bir-birindən doğru bir şəkildə ayıra bilməmişlər. Əksinə üç və ya dörd fərq zikr etmişlər ki hamısı da batildir." (Minhacu's-Sunne 5/88)

Yenə belə demişdir: "Məqsədi Rəsula ittiba etmək olan şərhçi təkfir edilməz. Hətta o içtihat edib də səhv etdiyində fasiq də sayılmaz. Əməli məsələlərdə insanlar qatında məşhur olan budur. Əqidə məsələlərinə gəlincə, insanları çoxu bu mövzuda səhv edəni təkfir edərlər. Bu görüş isə səhabə, təbiin və onlara gözəlliklə tabe olanlardan və ya imamların heç birindən bilinməməkdədir. Ancaq bu müxaliflərini təkfir edən Xarici, Mutəzilə, Cehmiyye kimi bidət əhlinin bidət olaraq ortaya çıxardıqları görüşlərinin əsaslarından biridir. Malik, Şafii, Əhməd və digər imamlara tabe olanların çoxu da bu vəziyyətə düşmüşlər." (Minhacu's-Sunne 5/239-240)

Sonra İbn Teymiyye rahimehullah sələf arasında etiqadı məsələlərdə də ixtilafa düşüldüyünü subut edən, ancaq bir-birlərini təkfir etməyib, müxaliflərini eynilə ehkam məsələlərində olduğu kimi üzrlü hesab etdiklərinə dair nümunələr zikr etmişdir. Sonra belə demişdir: "Yenə sələfdən bir çox kimsə bu məsələlərdə səhv etmişlər, bundan ötəri təkfir edilməməsində ittifaq etmişlər. Məsələn səhabədən biri ölülərin, dirilərin səslənməsini eşidəcəyini inkar etmiş, bəzisi miracın oyanıq ikən olduğunu inkar etmiş, bəzisi Məhəmməd sallallahu əleyhi və selləm'in rəbbini gördüyünü inkar etmiş, bəzisi xəlifəlik və üstünlük mövzusunda məlum sözü söyləmiş, bəzi bir-biriylə döyüşmüş, bəzisi birinə lənət etmiş, bəzisi birini təkfir etmişdir. Bu sözlər məlumdur…" "Qazı Şureyh "Bel acibtu" (Saffat 12) şəklindəki qiraəti inkar etmiş və: "Şübhəsiz ki Allah çaşmaz" demişdir… Beləcə sabit bir qiraəti inkar etmişdir. Kitab və sünnənin dəlalət etdiyi bir sifəti inkar etmişdir. Bununla birlikdə o, ümmətin imamlardan bir imam olduğuna ittifaq etdiyi biridir.

Yenə sələfdən biri Qurandan bir hərfi inkar etmişdir. Məsələn "efelem yey'esillezine amenu" (Rə'd 31) ayəsi haqqında bu ancaq: "evelem yetebeyyenillezine amenu'dur" demişdir. Bir başqası "və kada rabbuke əllə ta'buduhu illə iyyah" (İsra 23) ayəsinin qiraətini inkar etmiş, "Bu ancaq: "Və vassa rabbuke" şəklindədir demişdir. Bəzisi fələq və nas surələrini Qurandan saymamış, digəri kunut surəsini yazmışdır. İcma və mütevatir nəql ilə bilinməkdədir ki bu bir səhvdir. Bununla birlikdə nəql onların qatından tevatür halında deyildi. Buna görə təkfir edilmədilər. Əgər buna görə biri təkfir edilsə ancaq mütevatir nəql ilə hüccet iqaməsindən sonra olar." (Mecmuu'l-Fetava 12/492-493)

İbn Teymiyye rahimehullah bu mövzuda əqidə məsələlərində haqq olan məzhəbə müxalif çıxdıqları halda Əhli Sünnənin təkfir etmədikləri bir çox nümunələr zikr etmişdir. Necə ki Sələfdən və xələfdən bir birlik Allah'ın masiyetleri iradə etməsini inkar etmişlər və bunun; Allah'ın bundan razı olması, sevəcəyi və əmr edəcəyi mənasını verəcəyinə inanmışlar. Baxın.: Mecmuu'l-Fetava (20/33-36)

İbn Teymiyye rahimehullah, sələfdən alimlərin səhv edən müctəhidi nə üsul məsələsində nə də füru məsələsində günahkar görmədiklərini nəql etmişdir. Necə ki İbn Həzm və başqalarından da bunu nəql etmişdir. Buna görə Əbu Hənifə, Şafii və başqaları heva əhlinin şahidliyini ancaq xitabı olaraq qəbul etmişlər, arxalarında namazı səhih görmüşlər. Kafirin isə Müsəlmanlar əleyhində şahidliyi qəbul edilməz, arxalarında namaz qılınmaz. Demişlər ki: Bu səhabə, təbiin və onlara gözəlliklə uyğun gələn din imamlarının məşhur fikiridir. Onlar səhv edən müçtehitlerden heç kimi təkfir etməz, günahkar görməzlər. İstər əməli (fiqhi) məsələ olsun, istər elmi (etiqadı) məsələ olsun ayrı-seçkilik etməmişlər." (Minhacu's-Sunne 5/87)

Şeyhulislam İbn Teymiyye rahimehullah belə demişdir: "Haqqı tələb edən mömin müçtehitlerden kim səhv etsə şübhəsiz ki Allah, kim olursa olsun onun səhvini bağışlayar, istər nəzəri məsələ olsun, istər əməli məsələ olsun. İşdə bu Nəbi sallallahu əleyhi və selləm'in səhabələrinin və islam imamlarının cumxurunun fikiridir." (Mecmuu'l-Fetava 23/346)

Buna görə: xülasəylə deyərik ki: cəhalətin, şərhin, ikrahın və ya bunun kimi bəhanələr haqqında zikr etdiyimiz şeylər Allah'dan bir rəhmətdir. Özünə meydan oxumağı və əmrinə müxalif çıxmağı nəzərdə tutmayan qullarına bir lütfdür. Bu, aralarında fərq olmadan etiqadı və fiqhi məsələləri də əhatə edən bir rəhmətdir.

Etiqadı və fiqhi məsələlərdə elm əhlinin etdikləri ayrı-seçkilik ancaq təhsil və dərs təlimi üçündür, hökmlər üçün deyil! İstər əqidə məsələlərində olsun, istər fiqhi məsələlərdə olsun səhv edən bərabərdir. (ət-Təkfir və Davabituhu s. 71-73)

Beləcə bu məsələdə "Sələfilik" iddiası adı altında səhv edənlərin kimlər olduğunu, bidət əhlinin yollarına tabe olanların kimlər olduğunu anlamış olmalısan. Özündən illərcə istifadə etdiyin və hüsnüzan bəslədiyin müəllimin də bu fitnədən salamatlıqda qalmamış ola bilər. Hissi davranaraq bu mövzuda sükut etməyi "əhdə vəfa" zənn etmə! Əksinə Allah'ın rəsuluyla göndərdiyi rəhmətə vəfasızlıq etməkdən çəkin! Bidət ifadələrdə və hərəkətlərdə olanlarla dostluğa və yağçılığa davam etmə! Allah'dan qorx, niyyətini səmimiləşdir, haqqı söylə, batildən xəbərdar et, istiqamətə çağır! Başına gələcəklərə də səbr et! Çünki haqq əhlindən olmanın şüarı və şərəfi qəribəlikdir, zülmə və böhtanlara uğramaq peyğəmbərlərin və onlara uyanların yoludur! Həqiqətən Allah qatındakı qarşılığımı  ümid edirsən yoxsa insanların əlindəki ikbalimi ümid edirsən, bu xüsuslarda sınanılmaqdasan!

Həm haqqa tərəfdar olub həm də insanlar qatında izzətə qovuşacağın xəyallarıyla özünü ovutmağa davam etmə! İzzət ancaq Allah qatındadır. Axirətin izzətliləri, dünyada Allah üçün zilləti dadanlar üçündür. Namazın da bunu göstərmirmi? Ən yüksək yerini aləmlərin rəbbi üçün yerə yapışdırmadıqca Allah qatında ucalığa çata bilmirsən! Bu halda bədənini Allah üçün zillətə buladığın kimi, əqidənlə, əməlinlə, sözlərində ən gözəl nümunə Məhəmməd sallallahu əleyhi və selləm'in yolunda get, bu yolda sənə müşayiət edən varmı yoxmu deyə əsla bakınma! Yaxşı insanlar yaxşı atlara mindilər getdilər, etidal ilə irəliyəsən onlara yetişərsən!

Subhanekellahumme və bihamdike və əşhədu ən la ilahə illə entə vahdeke la şərikə ləkə və estagfiruke və etubu ileyk.

                                       Əbu Muaz əl-Çubukabadi