SİFƏTLƏRİN NÖVLƏRİ

Bîsmilləhirrəhmanirrəhîym

Qiymətli qardaşlarım ! Kitab və sünnədə varid olan sifətlər iki hissəyə ayrılarlar. Onlar : Şəxsi sifətlər və hərəkəti sifətlərdir.
Şəxsi sifətlər : Nəfs, elm, həyat, qüdrət, eşitmə, görmə, danışma, kıdem - hər şeydən əvvəl meydana gəlme - əzəmət, kibriyə, uluv, zənginlik, rəhmət və hikmət…. Bu sifətlər Allahın şəxsində sabit, Allah ilə birgə qaim olub ondan ayrılmaz.
Hərəkəti Sifətlər : Bu sifətlər isə ; Allahın iradəsi və qüdrəti ilə əlaqəli sifətlərdir.
Məsələn : İstivə, dünya səmasına enməsi, gəlməsi, heyrət, gülmək, razı olmaq, sevgi, kerih görmə, qızma, sevinmə, qəzəb etmə kimi sifətlərdir.

ALLAH"IN GÖZƏL ADLARI
Qiymətli qardaşlarım ! Bir də Allahu azze və cellenin gözəl adları vardır… Bunlar özü üçün xüsusi əlamətlərdir… Allahu Təala Kərim kitabında, Rəsulullah sallallahu əleyhi və selləmdə sünnəsinde onları bizə bildirmişdir.
Bu adlardan hər biri bir sifətə və ya sifətlərə dəlalət edər. Onlardan hər ad öz masdarından ayrılmadıyar. Məsələn : əl-Alim, əl-Qədr, əs-Səmi, əl-Basar kimi adlar bunlardan bir neçə dənəsidir.
əl-Alim elm masdarından ayrılmadıyar. O söz Allahın elm sifətinə dəlalət etməkdədir…. Digər adların vəziyyəti də belədir. Bütün adların və sifətlərin mənalarını özündə cem edən ad şübhəsiz " ALLAH " sözüdür.
Allaha xas adların, ONun sifəti olmasına heç bir mane yoxdur. Məsələn : Allahu Təalanın " RƏHMAN " adı eyni zamanda Onun - mübaliğəli - rəhmət sifətidir…. Allahın bütün adları, ONun sifətlərinin üzərinə dəlalət edər və onların hamısı tərif sifətləridir.
Allahı adlarında birlemek isə ; ONun özünü adlandırdığı hər ada imanı tələb edir. Eyni zamanda o adın dəlalət etdiyi mənaya da imanı tələb edir.
Məsələn : Quranda " RƏHM " Allahın adı olaraq zikr edilmişdir. Biz bu adın Allaha aid xüsusi bir ad olduğuna iman edərik…. Ayrıca olaraq bu adın Allahın rəhmət sahibi olduğuna dəlalət etdiyinə də iman edərik.
Xülasə Quran və səhih sünnədə varid olan Allahın bütün ad və sifətlərinə etiqadımızın bu şəkildə olması lazımdır.

ALLAHU TƏALANIN ADLARININ ƏDƏDİ

Qiymətli qardaşlarım ! Allahın doxsan doqquz adı olduğu Rəsulullah sallallahu əleyhi və səlləm deyil səhih bir rəvayətdə bilinməkdədir.
" … Əbu Hureyre r. a. dan. Rəsulullah sallallahu əleyhi və selem belə buyurdular : Allahın doxsan doqquz adı vardır. Kim onları saysa cənnətə girər, Allah təkdir, təki sevər. " (Buxari / 6410/7392 - Müslim / 2677 / 5 . 6)
" … Rəsulullah s.ə.v yenə bir duasında belə buyurar : Ey Allahım ! Özünü adlandırdığın və Kitabı"nda endirdiyin və yaxud da qatındakı - biz tərəfindən bilinməyən - qeyb elmində özünə saxladığın bütün adlarınla sənə dua edirəm. Kur"anı könülümün baharı, ürəyimin cilası et. Onunla hüznümü, qəm və kədərimi gedər....... " (əhməd /1.391-Tabərəni M kəbirde /10352)
Qiymətli qardaşlarım ! əlbəttə ki Hədislərdə zikri keçən Allahın adlarını saymaqdan murad, onları əzbərləmək, mənasını anlayıb öyrənmək və onlarla Allaha təvəssül edərək dua etməkdir.
AD VƏ SİFƏTLƏR TÖVHİDİNİN DƏLİLLƏRİ

Bu növü Tövhidin dəlilləri Quran və səhih sünnədə çoxdur, hətta Quranda Allahın gözəl adlarının və uca sifətlərinin olmadığı Ayə yox kimidir..Allahın ad və sifətlərinə şamil ən əhəmiyyətli surələrdən biri bilindiyi kimi ixlas surəsidir. Rəsulullah s.ə.v onun Quranın üçdə biri olduğunu söyləmişdir ..Allahu Azze və Celle belə buyurar :
" Də ki : O Allah birdir. Allah sameddir. - yəni hər şey varlığını və davamlılığını ONA borcludur və hər şey Ona möhtacdır. O heç bir şeyə möhtac deyil. Hər şeyin baş vuracağı, kömək dileyeceği tək varlıq O dur. - Özü doğurmamışdır və - başqası tərəfindən də - doğurulmamışdır. Heç bir şey Onun tayı olmamışdır. " (İxlas /1/2/3/4 )
Bu uca surə, kamal sifətlərin hamısını Allaha isbat edərkən nöqsan sifətlərin hamısından da Allahı tənzih etməkdədir.
Rəsulullah sallallahu əleyhi və selləmin Quranda ən böyük Ayə olduğunu söylədiyi Ayete'l-Kürsüde də Allahu Təala belə buyurar :
" O Allah ki ; özündən başqa ilah olmayan Allah"dır. Daim diri və varlıqlarını qoruyub idarə edəndir. Özünü nə bir mürgüləmə nə də yuxu tutmaz. Göylərdə və yerdə olanların hamısı ONundur. ONun icazəsi olmadan özünün qatında kim şəfaət edə bilər ? Onların önlərində və arxalarında olanı bilər. ONun elmindən özünün dilədiyi qədərindən başqa bir şey qavraya bilməzlər. ONun kürsüsü, göyləri və yeri örtmüşdür. Onları qoruyub güdmək özünə ağır gəlməz. O, ucadır böyükdür. " (Bəqərə /255)

ALLAH"IN SİFƏTLƏRİNDƏN BƏZİLƏRİ
Allahın həyat sifəti :
" Allah ki ONdan başqa ilah yoxdur, daim diri və varlıqlarını qoruyub idarəçidir. " (Əli/imran /2)
Allahın nəfs sifəti :
" Sən mənim nəfsimdə olanı bilərsən, mən sənin nəfsində olanı bilməm. Çünki qeybi bilən tək Sənsən. " ( Maidə /116 )
" Səni öz nəfsim üçün seçdim. " ( Taxa /41 )
Allahın vecih ( yüz/üz ) sifəti :
" Tək Rəbbinin cəlal və ikranı sahibi üzü baqi qalacaq. " (Rəhman /27)
Allahın iradə sifəti :
" ONun işi, bir şeyin olmasını istədimi ona yalnız " ol " deyər, o da dərhal olar. " (Yəsin /82)
Allahın ayn ( göz ) sifəti :
" Ey Musa gözümün önümdə büyüyesin deyə sənin üzərinə məndən sevgi qoydum.." (Taxə /38)
" Dəvəti rədd edilmiş olan Nuha bir mükafat olmaq üzrə verdiyimiz gəmi, gözlərəmizin qarşısında axıb gedirdi. " (Qəmər /14)
" Rəbbinin hökmünə səbr et, çünki sən gözlərəmizin önündəsən. Kalktığın zamanda Rəbbini
təriflə an. və yerin qeybi Onundur. O nə gözəl görəndir. " (Qəhf /26)
Allahın kəlam ( danışma ) sifəti :
" Allah Musa ilə danışmışdı. " ( Nisa / 196 )
" Musa, təyin etdiyimiz vaxtda bizimlə görüşməyə gəlincə, Rəbbi onunla danışdı. " (Əraf /143)
Allahın səmi ( eşitmə ) sifəti :
" Ona bənzər heç bir şey yoxdur. O eşidəndir görəndir. " ( Şura / 11 )
" Doğrusu Allah eşidicidir...... " ( Həcc / 61 )
" Allah kasıb, biz isə zənginik, deyənlərin sözlərini and olsun ki Allah eşitdi." (Əli/İmran /181 )
Allahın Hubb ( sevmə ) sifəti :
" O onları sevər, onlar da O Allahı sevərlər." ( Maidə / 54 )
Allahın yəd ( əl ) sifəti :
" Rəbbin ona dedi ki : " Ey İblis, iki əlimlə yaratdığıma səcdə etməkdən səni saxlayan nədir. Böyüklükmü göstərdin yoxsa ucalardanmı oldu ? " (Sad / 75 )
" Yəhudilər : " Allahın əli bağlıdır " dedilər. Öz əlləri bağlandı və söylədiklərindən ötəri lənətləndilər. Xeyr Allahın iki əli də açıqdır, dilədiyi kimi verər. " (Maidə /64 )
Allahın kadem ( ayaq ) sifəti :
" Lakin cəhənnəm dolmaq bilməz. Nəhayət Allah ayağını onun üzərine qoyər, o da yetişər, yetişər deyər. İşdə o zaman cəhənnəm dolar və bəzisi bəzisinə büzülər." (Buxari /4849.4785- Müslim / 2846 /35.36.37.38 )
Allahın meci ( geliş ) sifəti :
" Onlar buluddan kölgələr içində Allahın və mələklərin gəlməsini və işin bitirilməsinimi gözləyirlər ? " (Bəqərə / 210 )
" İman etmək üçün mələklərin gəlməsini, ya da Rəbbinin gəlməsini, ya da Rəbbinin bəzi Ayələrinin gəlməsinimi gözləyirlər ? ." (Ənam / 158 )
" Xeyr, yer tamamilə parça parça olduğu və mələklərin saf saf düzülüb Rəbbin gəldiyi zaman ; o gün cəhənnəm gətirilər və insan etdiklərini bir-bir xatırlayar. Lakin bu xatırlamanın nə faydası olar ki " ( Fəcr /21.22.23 )
Allahın ərşi istivə ( yəni oraya oturma, qurulma, yerləşmə ) sifəti :
" Rəhman ərşə istivə etdi. " ( Taxa /5-Əraf /54-Yunus /3- Rəd /2 Furqan /59- Səcdə /4-Hədid /4 )
Qiymətli qardaşlarım ! Unutmayaq ki, texnologiyanın göz rənglədiyi və baş bulandırdığı içərisində olduğumuz bu xəyal çağında, inananların ən əhəmiyyətli problemləri TÖVHİD problemidir.
Bu səbəbdən tövhid əqidəsi istənildiyi məna və mahiyyətdə öyrənilib ona uyğun bir həyat yaşanmadığı müddətcə, içində olduğumuz bu qarışıqlıq, bu fitnə və bu zillətdən xilas olmamız əsla mümkün deyil.
Son söz olaraq Rəbbimizdən niyazım ; bizlərə tövhid əqidəsi üzrə bir həyat yaşamağı nəsib etsin..Amin