Haqqın Xaricində Pozğunluqdan, Camaatın Xaricində də Təriqətdən Başqa Bir Şey Yoktur‏

Haqqın Xaricində Pozğunluqdan, Camaatın Xaricində də Təriqətdən Başqa Bir Şey Yoktur‏

İrbaz b. Sariye radıyallahu ənh'dən: "Bir gün Allah Elçisi sallallahu əleyhi və səlləm bizə namaz qıldırdı, sonra yüzünü bizə çevirərək, gözləri yaşartan, ürəkləri yerindən oynadan son dərəcə gözəl və təsirli bir öyüd verdi. İçimizdən biri dedi ki: "Ey Allahın Rəsulu! Sanki bu bizə vida edən birinin öyüdü kimi gəldi. Bizə tövsiyən nədir?" Belə buyurdu: "Sizə Allahdan qorxmanızı, dinləyib itaət etmənizi tövsiyə edərəm. Həbəşi bir kölə belə (başınıza keçsə) ona itaət etməlisiniz. Çünki məndən sonra yaşayanlar bir çox ixtilaf görəcəklər. Onun üçün mənim sünnəmə, hidayətə çatmış doğru yolda olan raşid xəlifələrin sünnəsinə sarılın. Ona sıx sarılın, azı dişləriylə dişləyib buraxmayın. Sonradan icad edilmiş işlərdən uzaq durun. Çünki sonradan icad edilmiş hər şey bidətdir. Hər bidət də pozğunluqdur." (Tirmizi və Əbu Davud)

Allah Azze və Celle Hud surəsi 115-122. Ayələrində belə buyurar:

"Səbir et! Həqiqətən, Allah yaxşı iş görənlərin mükafatını puç etməz. Heç olmasa, sizdən əvvəlki nəsillərdə yer üzündə fitnə-fəsad törətməyi qadağan edən ağıl və hikmət sahibləri olaydı. Onlardan yalnız xilas etdiyimiz az bir qismi belə idi. Zülm edənlər isə onlara verilmiş dünyanın ləzzətinə uydular və günahkar oldular. Ölkə əhalisi əməlisaleh olduğu bir halda, Rəbbin o ölkəni haqsız yerə məhv etməz. Əgər Rəbbin istəsəydi, insanları vahid bir ümmət edərdi. Amma onlar elə hey ixtilafdadırlar. Yalnız Rəbbinin rəhm etdiyi şəxslərdən başqa. Allah onları bunun üçün yaratdı. Rəbbinin: "Mən Cəhənnəmi bütün günahkar cinlər və insanlarla dolduracağam!" Sözü yerinə yetəcək. Elçilərin xəbərlərindən hər birini sənə söyləyirik ki, bununla sənin ürəyini möhkəmləndirək. Bu ayələrdə sənə həqiqət, möminlərə də öyüd-nəsihət və xatırlatma vəhy edilmişdir. İman gətirməyənlərə de: "Əlinizdən gələni edin, biz də edəcəyik. Gözləyin! Biz də gözləyirik. "

Hud 117-118. Ayələri haqqında Katade rahimehullah belə demişdir: "Rəhmət əhli olanlar; məmləkətləri və bədənləri ayrı olsalar dahi camaat əhli olanlardır. Masiyet əhli olanlar isə; məmləkətləri və bədənləri bir yerdə olsa dahi ayrılıq əhli olanlardır." (Taberi 15/533 isnadı səhih)

İbn Hibban, səhihində belə demişdir: "Camaatın əmr edilməsi ümumi bir ifadə olub, nəzərdə tutulan xüsusi mənadır. Çünki şübhəsiz ki camaat; Rəsulullah sallallahu əleyhi və selləm'in səhabələrinin icma'sıdır. Kim onların tapıldığı yol üzərində olar və onlardan sonra gələnlərdən ayrılsa camaatdan ayrılmış olmaz. Səhabənin yolundan ayrılan və onlardan sonrakılara tabe olan, camaatdan ayrılmış olar. Səhabədən sonra camaat; ədədləri az dahi olsa özlərində din, ağıl və elmin bir araya gəldiyi, hevayı (kitab və sünnə'yə zidd inanc və əməlləri) tərk etməkdə davam edən kəslərdir. Camaat; ədədləri çox olan insan kütləsi demək deyildir." (Səhihi İbn Hibban 14/124)

Əbu Şama rahimehullah belə demişdir: "Hər harada camaatdan ayrılmamaq əmr edilirsə, bununla nəzərdə tutulan; haqqdan ayrılmamaq və ona tabe olmaqdır. Haqqa sarılan az, ona müxalif çıxan çox olsa dahi belədir. Çünki haqq; ilk camaat olan Nəbi sallallahu əleyhi və səlləm və səhabələrinin üzərində tapıldıqları camaatdır. Onlardan sonrakı batil əhlinin çoxluğuna etibar edilməz." (əl-Bais)

Şeyx Saleh əl-Bəkri belə demişdir: "Zamanımızda camaat; Şeyx Əbdüləziz b. Əsas, Allame muhaddis Məhəmməd Nasıruddin əl-Elbani, Yemən diyarının muhaddisi Şeyx Mukbil b. Hadi əl-Vadii, Allame fakih Məhəmməd b. Saleh əl-Useymin, Bid'ət əhlindən intiqam alıcı Şeyx Rebi b. Hadi əl-Medhali, Allame Saleh əl-Fovzan və kitab və sünnə'yə tabe olub müdafiə etmədə onların yolunu tutanlardır."

Bunlardan sonra bölünüb parçalanma ilə nəticələnən hər ixtilafın üç səbəbi vardır. Bəzən bu səbəblərin hamısı bir yerdə, bəzən ayrı-ayrı tapılar.

1- Bu səbəblərdən birincisi, insanın özünün -o dərəcəyə çatmadığı halda- elm adamı və dində içtihat dərəcəsində olduğuna inanması və ya başqaları tərəfindən onun elə olduğuna inanılma­sıdır. Bu inanc üzrə hərəkət etmək surətiylə fikiri görüş, ixtilafı ixtilaf sayılmağa başlar. Lakin bu bəzən cüzi və feri bir məsələdə, bəzən də küllü və dinin təməl məsələlərindən birində olar. Dinin əsli ilə əlaqədar olanı ya inancla əlaqədar və ya əməli bir əsl olar.

Bu kimsəni görərsən ki dinin təfərrüatıyla əlaqədar bir məsələni götürmüş, dinin küllü əsaslarını yıxmaq üçün istifadə edir. Ələ aldığı şey­lerin mənasını əhatəli olaraq qavramadan, məqsədlərini köklü olaraq anlamadan ilk baxışda ağılına təbiəti söyləyər. İşdə bu bid'atçı­dır. Nəbi sallallahu əleyhi və selləm'in bu hədisi bu barədə xəbərdarlıq etməkdədir. "Allah elmi (bir əşyanı çıxarıb götürər kimi) insanlardan çəkib götürməz. Lakin alimləri vəfat etdirmək surətiylə elmi yox edər. Ta ki alim qalmayınca insanlar, başlarına cahil kəsləri keçirərlər. Bun­lara suallar soruşulunca məlumatsız olaraq fətva verərlər; həm özləri sapar, həm də soruşanları sapdırarlar." (Buxari və Muslim)

Alimlərdən bəzisinin dediyinə görə bu hədisin təqdiri belədir: İnsanlara alim kəslərdən əsla zərər gəlməmişdir. Ancaq insanlar arasındakı alimlər ölüncə məlumatı olmayan kəslər fətva verərlər. İnsanlara bunlardan zərər gəlmişdir.

Bu şərhi belə qiymətləndirən də olmuşdur: Etibarlı kimsə əsla xainlik etməz. Lakin etibarlı olmayan kəslərə əmanət ve­rilince onlar xainlik edərlər. Biz də belə deyirik: Alim kimsə bid'ət işləməz. Lakin alim olmadığı halda fətva verənlər bid'ət işlərlər.

Malik b. Ənəs deyir ki: Bir gün Rəbi'ə şiddətli bir şəkildə ağlamışdı. Özünə: Başına bir bəlamı gəldi? deyildiyində: Xeyr! Lakin məlumatı olmayan kimsəyə fətva soruşuldu, cavabını verdi.

Buxaridə Əbu Hüreyrə radıyallahu ənh'dən rəvayət edildiyinə görə Nəbi sallallahu əleyhi və səlləm belə buyurmuşdur: "Qiyamətdən əvvəl hiyləçi illər olacaq. Bu illərdə yalançı təsdiq ediləcək, doğru kimsə yalanlanacaq, güvənilən kəslər xain sayılacaq, əmanətlər xainlərə veriləcək, sadə insanlar söz sahibi olacaq."

Sadə kimsədən məqsəd, xalqın rəhbərliyi barəsində danışmağa ehil olmadığı halda cəmiyyət ilə əlaqədar xüsuslarda danışan kimsədir.

Rəvayət olunduğuna görə Ömər radıyallahu ənh belə demişdir: "İnsanların nə vaxt həlak olacağını yaxşıca bildim: Fiqh məlumatı kiçikdən gəldiyi zaman böyük olanlar kiçiklərin söylədiklərini qəbul etməzlər. Fiqh məlumatı böyükdən gəldiyi zaman kiçik ona tabə olar, hər ikisi də hidayətə çatarlar."

Abdullah b. Məsudun belə dediyi rəvayət edilmişdir: "İnsanlar elmi böyüklərindən götürdükləri müddətcə xeyr içərisində olarlar. Məlumatı kiçiklərindən və pislərindən götürdükləri zaman həlak olarlar."

Alimlər Ömərin yukardaki sözündəki "kiçik" ilə nəyi nəzərdə tutduğu barəsində ixtilaf etmişlər. İbn'ul Mübarək bu mövzuda belə demişdir: "Onlar bid'ət əhli olan kəslərdir. Bu uyğun (bir şərh) dir. Çünki bid'ətçilər elmdə kiçik kəslərdir. Belə olduqları üçün bid'ət əhli olmuşlardır."

əl-Baci belə demişdir: "Kiçiklər" en elm sahibi olmayanlar olma ehtimalı vardır." "Ömər radıyallahu ənh (yaşca) kiçik olanlarla məsləhətləşmələrdə olardı. Yetkin və gənc yaşlardakı qiraət alimləri Ömər radıyallahu ənh'in məsləhətləşdiyi kəslər idi." "Kiçiklər" deyildir məqsəd, vəziyyəti yaxşı olmayan və dəyərsiz kəslərdir. Bu vəziyyətə düşmək dini və insaniyyəti bir kənara atmaqla olar.  Amma dinə və insaniyyətə sarılanların şanı ucalar və dəyəri artar"

İbn Vehbin Hasen'dən məktu' bir sənədlə nəql etdiyi bu rəvayət, bu şərhi açıqlamaqdadır:   "Məlumat olmadan bir şey edən yol olmadan gedən kimsə kimidir. Məlumat olmadan bir şey edən, faydalı şeylər etdiyindən çox, zərərli şeylər edər. O halda elə bir məlumat öyrənin ki ibadəti dövrə xarici buraxaraq zərər verməsin. Elə bir ibadət, ədiniz ki məlumatı dövrə xarici buraxaraq zərər verməsin. Çünki bir birlik, məlumatı buraxaraq ibadətə yönəldilər və Məhəmməd ümmətinə qılınc çəkdilər. -Allah daha yaxşı bilər ya' Əgər, məlumat sahibi olsadılar, məlumatları onları etdiklərinə aparmazdı. -Bu sözləri ilə Xariciləri nəzərdə tutur- Çünki onlar  dərininə məlumat sahibi olmadan Quran oxudular. Hədisdə işarə edildiyi üzrə ".... Onlar quran oxuyarlar. Lakin oxuduqları qırtlaqlarını keçməz..."

Mekhulun belə dediyi rəvayət, edilmişdir: Çobanların fiqh məlumatcılığına cəhd etməsi dini və dünyanı pozar. Axmaqların fiqh məlumatcılığına cəhd etməsi isə dini pozar.

Firyabi deyir ki: Süfyanı Sevri  Nəbatlılərın elmlə məşğul olub bir şeylər yazdıqlarını görüncə (hirsdən) üzü pozulardı. Orada dedim ki: "Ey Abdullahın atası! Bunların elmi yazdıqlarını görmək sənə çətin gəlir. O mənə belə dedi: "Elm Ərəblərdə və insanların əfəndisi olan kəslərdə idi. Elm bunlardan çıxıb Nəbatlılərə və başı işləməyən kəslərə keçincə din pozuldu!"

Bu nəql edilən rəvayətlər yuxarıda keçən şərhə görə değerlen­dirilince məsələ daha doğru aydın olar. Çünki kiçik sözünün xarici görünüşə görə şərh olunması problem yaradar. Fəlsəfəçi bid'ətçiləri və ya bir çox bid'ətçini araşdırdığın zaman onların müxtəlif millətlərdən əsir alınan kəslərin uşaqları olduqlarını görərsən.

Yaxud Ərəbcədə köklü məlumatı olmayanlardandır. Yaxın bir gele­cekte Allahın kitabı səhv başa düşüləcək. Necə ki dinin məqsədlərini dərininə araşdırıb öyrənməyən də onları səhv anlayacaq.

2- İxtilafa düşmənin səbəblərindən ikincisi hevaya uyğun gəlməkdir. Bundan ötəridir ki bid'ətçilərə "heva və həvəslərinə uyğun gələn kəslər" deyilmişdir. Çünki onlar kefi arzularına uyğun gələrək, dini delil­lere ehtiyac duyub onlara etimad edərək hökmləri dini dəlillərdən çıxarmadılar. Əksinə kefi arzularına prioritet verib, öz görüş­lerine etimad etdilər. Ancaq bundan sonradır ki bir də dini dəlillərə baxdılar. Bunların bir çoxu bir şeyin gözəl və ya çirkin olduğuna ağılları ilə qərar verən və fəlsəfəçilərə və başqalarına meyleden­lerdir. İdarəçilərdən qorxduğu, və ya idarəçilərdən dünyalıq əldə etmək istədiyi, və ya bir mövqe əldə etmək istədiyi üçün kefi qürurlarına uyanlar da bu qrupa daxildir. Sultanlara yoldaşlıq edən kəslərin nəql etdiyinə və elm adamlarının bildirdiyinə görə bunlar insanların arzularına görə meyl içində olarlar və istədikləri istiqamətdə şərhlər edərlər.

Bunlardan birincilər, bir çox səhih hədisi ağılları ilə reddet­mişlerdir. Nəbi sallallahu əleyhi və selləm'dən səhih olaraq rəvayət edilənlər hakkın­da pis zənn bəsləmiş, öz xarab fikirləri haqqında isə hüsnü zənn sahibi olmuşlar. Bunun nəticəsi olaraq sırat, mizan, haşir, cənnət, neməti, cəhənnəmdə cəsədin əzab görməsi kimi axirətlə əlaqədar bir çox vəziyyətləri rədd etmişlər. Axirətdə Allahın görülməsini və bənzəri xüsusları inkar etmişlər. Bunlar əksinə ağılı, bir məsələ haqqında -o məsələ ilə əlaqədar olaraq din nə demiş olursa olsun- din qoyuçu yerinə qoymuşlar. Hətta din, ağılca hökm edilən məsələni açıqlayıcı belə olsa yenə də ağılı o barədə din qoyuçu kimi mənimsəmişlərdir.

Digərləri isə ana yoldan çıxmış, dinin istəyinə zidd də olsa ara yollara sapmışlar. Belə etmələri ya dostuna bir yaxşılıq etmək, ya düşməninə üstün gəlmək və ya özünə mənfəət təmin etmək barəsində ehtiraslı davranmaqdan ötəridir. ..

Heva və həvəsə uyğun gəlmək dümdüz yoldan sapmanın əslidir. Allah Təala buyurar ki: "Kitabı sənə nazil edən Odur. O Kitabın bir qismi mənası aydın ayələrdir ki, bunlar da Kitabın anasıdır. Digərləri isə mənası aydın olmayan ayələrdir. Qəlblərində əyrilik olanlar fitnə-fəsad törətmək və istədikləri kimi yozmaq məqsədilə mənası aydın olmayanın ardınca düşərlər..." (3 Ali imran 7)

Bunların xüsusiyyəti odur ki açıq-aşkar şeyləri buraxıb şəxsən gerçəyin tərsinə təşbehlinin arxasına düşərlər.

İbn Vehbin tahric etdiyinə görə Abdullah b. Abbasa Xaricilər və Quran haqqında söylədikləri izah edildiyində belə dedi: "Onlar Quranın möhkəminə inanar, təşbehlisində özlərini həlak eder­ler." İbn Abbas bunu söylədikdən sonra (yuxarıdakı) ayəni oxudu. Heva və həvəsə uyğun gəlmənin pisliyini, qurandakı bu ayə göstərməklədir:  "Hevasını ilah əldə edən... kimsəni gördünmü " Quranda heva sözü, ancaq pisləmək məqsədi ilə zikredil­miştir.

Vehb kanalı ilə Tovuzdan belə dediyi rəvayət edilmişdir: "Uca Allah Quranda "heva" ye harada zikr etmişsə mütləq pisləmişdir. Necə ki Qəsəs surəsi 50.ci ayəsində belə buyurulmuşdur: ".... Allahdan bir doğru yol göstəricisi gəlməyincə öz nəfsinin istəyinə uyandan daha çox azmış kim ola bilər?!..." Eyni mənada başqa ayələr də vardır.

Əbdürrəhman b. Mehdi'dən rəvayət edildiyinə görə bir adam İbrahim Nehai'yə belə bir sual soruşdu: "Hevalardan hansı daha xeyirlidir?" Nehai bu sualı belə cavablandırdı: "Allah heva deyilən şeylərdən heç birini zərrə qədər xeyirli etməmişdir. Heva və həvəs deyilən şey şeytanın bəzəməsindən ibarətdir. İlk vəziyyətdən (sələfin yolundan) başqa (uyğun gəliləcək) şey yoxdur." Nehai bu (ilk vəziyyət) sözü ilə sələfi salehin həyatını nəzərdə tutmuşdur.

Sevridən rəvayət edildiyinə görə bir adam İbn Abbasa gələrək belə dedi: "Mən sənin hevana uyğun gələcəyəm" İbn Abbas belə buyurdu: "Hevanın hamısı pozğunluqdur. Sənin hevan da nə demək olur"?

3- İxtilafa düşmə səbəblərindən üçüncüsü, gerçəyə zidd və xarab da olsa ənənələrə bağlılıqdır. Bu maddədə ələ alınan xüsus atalardan və yaşlılardan görü­lene uyğun gəlməkdir. Bu pis bir təqliddir. Uca Allah kitabında bunu pisləmişdir: "...Biz atalarımızı bu yolda gördük və biz də onların yolunu tutub gedəcəyik!"- dedilər."

" Peyğəmbər dedi: "Əgər sizə atalarınızın tutduğu o yoldan daha doğrusunu göstərsəm necə?" Onlar dedilər: "Biz sizinlə göndərilənləri inkar edirik."

"İbrahim: Yaxşı, dedi; yalvardığınızda onlar (bütlər) sizi eşidirlərmi? Yaxud sizə fayda ya da zərər verə bilirlərmi? Belə cavab verdilər: Xeyr! Amma biz atalarımızı belə edər tapdıq."

Görülür ki (İbrahim aleyhissələm) onları açıq bir dəlil gös­termeleri üçün xəbərdar etmiş onlar isə yalnız ataları təqlidə sarılmışlar­dır. İşdə bu xüsus, daha əvvəl keçən hədisdəki" insənların cahil başçıları əldə edərlər." ifadəsinin gərəyidir. Bu hədis eyni zamanda necə olur­sa olsun, bəzi kəslərin yolunun izləniləcəyini göstərməkdədir.

Rəvayət olunduğuna görə Əli radıyallahu ənh belə demişdir: "Əsla bəzi adamların yolundan getməyin. Çünki adam vardır; cənnətlik kəslərin etdiklərini edər. Sonra Allahın o mövzudakı (əzəli) məlumatından ötəri tərsinə dönər də cəhənnəm xalqının etdiklərini edər və cəhənnəmlik olaraq ölər. Adam vardır; cəhənnəmlik kim­selerin etdiklərini edər. Sonra Allahın o mövzudakı (əzəli) bilgisin­den ötəri tərsinə dönər və cənnət xalqının etdiklərindən edər və cənnətlik olaraq ölər. Əgər mütləq bəzilərinin yolundan gedəcək sinizsə, dirilərin deyil, ölülərin yolundan gedin."

Əli radıyallahu ənhin bu sözü din mövzusunda ehtiyatlı olmanın lazımlılığını göstərir. Bir insanın başqasının etdiyinə, o mövzuda nə olduğu anlayıb hikmətini soruşmadıqca qətiliklə etimad etməsi layiq deyil. Çünki bəlkə etdiyinə güvənilən kimsə sünnə'yə zidd bir şey etməkdədir. Bundan ötəridir ki belə deyilmişdik "Məlumatlı adamın etdiyinə baxmayın, lakin (ona nəyi və nə üçün etdiyini) soruşun sizi təsdiqləsin."

Yenə demişlər ki: Bir kimsənin bir şey etdiyini görüb eynisini etmək, düşüncə zəifliyidir. Çünki o kimsə etdiyini bəlkə unudaraq etmişdir. …

Əli radıyallahu ənhin ".... mütləq bəzilərinin yolundan gedəcəksiniz..." sözü bu mövzuda incə bir nöqtədir. Bununla səhabə sözü ilə fətvası alınıb, etibarlı olub da səhabə kimi olanlar nəzərdə tutulmaqdadır. Onların vəziyyətində olmayanlara gəlincə, bunlara uyğun gəlilməz. Bir insanın, haqqında yaxşı qənaətləri olan bir kimsənin etdiyini görüb, hər hansı bir araşdırma etmədən, ona uyğun gəlib ibadət barəsində ona güvənməsi kimi. Onun etdiyi iş, qanuni olacağı kimi, qanuni olmaya­bilər də. Belə birinin etdiyini Allahın dinində hüccet saymaq, vəziyyət haqqında məlumat götürmədən və fətva əhli kəslərə bu işin hökmünü soruşmadan edilmiş isə pozğunluğun da özüdür.

Bid'ətə bulaşan xalqdan kəslərdən və son aşırt insanlarından bir çoxu bu yolu tutmaqdadır. Buna bir də cahil və ya alimlərin dərəcəsinə gəlməmiş bir şeyxin arxasından getmək əlavə oluna bilər. Şeyx bir iş edər, ona uyğun gələn də onun etdiyini ibadət sanar. Şeyxin etdiyi nə olursa olsun; dinə uyğun olsun, zidd olsun aldırmadan ona tabə olar və şeyxinin davranışını özünə yol göstərdiyi kimsə üçün hüccet sayar və belə deyər: "Filan şeyx övliyadandır və o bunu edir. O, zahiri elmləri bilən alimlərdən uyğun gəlilməyə daha çox layiqdir."

Bu davranış, gerçəkdə səhv etsin, doğru davransın, haqqında yaxşı zənn bəslədiyi kimsəni təqlid etməyə istiqamətli bir davranışdır. Bunu edənlərlə atalarına uyanlar bərabərdir. Bunların yeganə etdikləri bunu söyləməkdən ibarətdir: atalarımız və şeyxlərimiz bu kimi işləri boşuna bir şey götürərək etmir. Bunlar atalarının və şeyxlərinin etdiklərinin bir dəlilə söykənmədiyini gördükləri halda "bu işlər dəlil və sənədlərə söykənməkdədir" deyərlər" (Şatıbinin əl-itisəm'ındən xülasəylə.)

Alimlərin ölümüylə elmin qalxmasından sonra cahil öndərlər əldə etmə xəbərdarlığı, əsrimizdə nurçuların uydurduğu, Türkiyədə özlərini Sələfi zənn edən fanatiklərindən ibarət olan Deyyusiyye təriqətinin onlardan iktibas etdikləri "böyük qardaşlıq" bid'ətini yaxud dərnək başçılarını ağla gətirməkdədir. Elm əhli olmadıqları halda yaşca böyük olmaları və ya təcrübələri səbəbiylə "böyük qardaşlar" söz sahibi edilərlər, hətta elm əhli olanlar da təriqətin başındakı şeyxə fanatizm edən "böyük qardaşlar" vasitəsiylə idarə altında tutular. Bu səhv tutum, "böyüklərin nəsihətinə qulaq asılması", "bərəkətin böyüklərlə birlikdə olduğu" nəsihətiylə bəzənər, böyüklər ilə nəzərdə tutulan elm əhli olduğu xüsusu boşlanaraq və təriqətin başındakı şəxsdən başqa bir elm əhlinin insanlara haqqı çatdırmasına maneə törədilər. Təriqətin öndəri vəfat edəcək olsa bu "böyük qardaş"ların hər biri bir öndər əldə edilər. zatən o həyatda ikən də bu böyük qardaşlar layiq olmadıqları halda "müəllim" sayılmaqda idilər və həddlərinə olmayan fətvalar verməyə alışmışlar idi. Ərəbcə bilməyən hətta Quran oxumasını düzəltmək üçün dahi öyrənmə təvazösünə dözərək heç bir müəllim qarşısında diz çökməmiş, fərqli yerlərdəki grupçuklar tərəfindən qoltukarı qabardılmış və özünü söz sahibi qəbul edən bu böyük qardaşlar "elm əhli" sanılar hala gələr. Bu böyük qardaşların hər biri artıq, təriqət liderinin vəfatını gözləyən yeni bir təriqət namizədidir.

Qardaşlarımıza tövsiyəmiz bu təriqətlərdən dərhal uzaqlaşmaları və özlərini Rəsulullah sallallahu əleyhi və selləm'in səhabəsinin camaatına qatacaq elmə tabe olmalarıdır.