İki Rükətli Namazların Son Rükətində Necə Oturulur?‏

İki Rükətli Namazların Son Rükətində Necə Oturulur?‏

Bəzi qardaşlarımız yalnız dörd rükətli namazların son rükətindəki oturuşda teverruk ediləcəyini oxuduqları, lakin iki rükətli namazların ikinci rükətində teverruk ediləcəyinə dair bir sarahat tapa bilmədiklərini ifadə etmişlər.

Doğrusu iki rükətlik ya da dörd rükətlik namazlar fərq eləmir, özündə salam verilən bütün oturuşlarda teverruk edilməsidir. Bu mövzudakı dəlili, aşağıda İbn Huzeymenin Səhihindən tərcümə etdiyim bu babda görə bilərsiniz:

بَابُ السُّنَّةِ فِي الْجُلُوسِ فِي الرَّكْعَةِ الَّتِي يُسَلَّمُ فِيهَا

Özündə Salam verilən Rükətdə Sünnət olan Oturuşlar Babı

700 - نا بُنْدَارٌ، نا يَحْيَى بْنُ سَعِيدٍ، حَدَّثَنَا عَبْدُ الْحَمِيدِ بْنُ جَعْفَرٍ، حَدَّثَنِي مُحَمَّدُ بْنُ عَطَاءٍ، عَنْ أَبِي حُمَيْدٍ السَّاعِدِيِّ قَالَ: سَمِعْتُهُ فِي عَشْرٍ مِنْ أَصْحَابِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، أَحَدُهُمْ أَبُو قَتَادَةَ قَالَ: «كَانَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ إِذَا كَانَتِ الرَّكْعَةُ الَّتِي تَنْقَضِي فِيهَا الصَّلَاةُ، أَخَّرَ رِجْلَهُ الْيُسْرَى، وَقَعَدَ عَلَى شِقِّهِ مُتَوَرِّكًا، ثُمَّ سَلَّمَ» وَفِي خَبَرِ أَبِي عَاصِمٍ: أَخَّرَ رِجْلَهُ الْيُسْرَى، وَجَلَسَ عَلَى شِقِّهِ الْأَيْسَرِ مُتَوَرِّكًا. وَفِي خَبَرِ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرِو بْنِ حَلْحَلَةَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَمْرِو بْنِ عَطَاءٍ: فَإِذَا جَلَسَ فِي الرَّابِعَةِ أَخَّرَ رِجْلَيْهِ، فَجَلَسَ عَلَى وَرِكِهِ، هَذَا فِي خَبَرِ يَحْيَى بْنِ أَيُّوبَ، عَنْ يَزِيدَ بْنِ أَبِي حَبِيبٍ وَقَالَ اللَّيْثُ فِي خَبَرِهِ: عَنْ خَالِدٍ، عَنِ ابْنِ أَبِي هِلَالٍ، عَنْ يَزِيدَ بْنِ أَبِي حَبِيبٍ، وَيَزِيدَ بْنِ مُحَمَّدٍ: إِذَا جَلَسَ فِي الرَّكْعَةِ الْأَخِيرَةِ قَدَّمَ رِجْلَهُ الْيُسْرَى وَنَصَبَ الْأُخْرَى، وَقَعَدَ عَلَى مَقْعَدَتِهِ قَالَ أَبُو بَكْرٍ: قَدْ خَرَّجْتُ هَذِهِ الْأَخْبَارَ فِي غَيْرِ هَذَا الْبَابِ

0- Bundar - Yəhya b. Səid - Abdulhamid b. Cəfər - Məhəmməd b. Ata - Əbu Humeyd əs-Səidi radıyallahu ənh isnadıyla: "Nəbi sallallahu əleyhi və selləm'in on səhabəsi'ndən eşitdim, onlardan biri də Əbu Katade idi. Belə dedi: "Rəsulullah sallallahu əleyhi və səlləm namazı tamamladığı rükətdə sol ayağını arxaya götürər, sol ombası üzərinə oturar, sonra salam verərdi."

Əbu Asım rəvayətində: "Sol ayağını arxaya götürər, sol ombası üzərinə otururdu" demişdir.

Əmr b. Halhala'nın Məhəmməd b. Əmr b. Ata'dan rəvayətində: "Dördüncü rükətdə oturduğu zaman ayaqlarını arxaya götürər, ombası üzərinə otururdu" demişdir.

Yəhya b. Eyyubun Yezid b. Əbi Həbib'dən rəvayətində və el-Leys'in Xalid b. Əbi Hilaldan onun da  Yezid b. Əbi Həbib və Yezid b. Məhəmməd'dən rəvayətlərində bu lafızla gəlmişdir: "Son rükətdə oturduğu zaman sol ayağını arxaya götürər, digərini tikərdi."

Əbu Bəkr (İbn Huzeyme) dedi ki: "Bu xəbərləri bu babdan başqa yerdə tahric etdim."

701 - نا إِبْرَاهِيمُ بْنُ سَعْيدٍ الْجَوْهَرِيُّ، نا يَعْقُوبُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ سَعْدٍ، عَنْ أَبِيهِ، عَنِ ابْنِ إِسْحَاقَ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْأَسْوَدِ، عَنْ أَبِيهِ، عَنِ ابْنِ مَسْعُودٍ، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَانَ «يَجْلِسُ فِي آخِرِ صَلَاتِهِ عَلَى وَرِكِهِ الْيُسْرَى»

1- İbrahim b. Səid əl-Cövhəri - Yaqub b. İbrahim b. Sad - atası - İbn İshak - Əbdürrəhman b. əl-Esved - atası - İbn Məsud radıyallahu ənh isnadıyla: "Rəsulullah sallallahu əleyhi və səlləm namazının sonunda oturduğu zaman sol ombası üzərinə otururdu."

[التعليق]

701 - قال الأعظمي: إسناده حسن لولا عنعنة ابن اسحق لكن صرح بالتحديث عند أحمد 1 / 459 فهو به حسن

(Muhakkik əl-A'zami dedi ki: İbn İshak'ın ən'ənə etməsi olmasa isnadı hasendir. Lakin Əhməd'in rəvayətində (1/459) tahdis sigasını açıqlamışdır. Beləcə hədis hasendir.)

702 - نا الْقُطَعِيُّ مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى، نا عَبْدُ الْأَعْلَى، نا مُحَمَّدُ بْنُ إِسْحَاقَ، عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْأَسْوَدِ، عَنْ أَبِيهِ، أنا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مَسْعُودٍ، أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ عَلَّمَهُ التَّشَهُّدَ فِي الصَّلَاةِ قَالَ: كُنَّا نَحْفَظُهُ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ كَمَا نَحْفَظُ حُرُوفَ الْقُرْآنِ الْوَاوَ وَالْأَلِفَ، فَإِذَا جَلَسَ عَلَى وَرِكِهِ الْيُسْرَى قَالَ: «التَّحِيَّاتُ لِلَّهِ وَالصَّلَوَاتُ وَالطَّيِّبَاتُ، السَّلَامُ عَلَيْكَ أَيُّهَا النَّبِيُّ وَرَحْمَةُ اللَّهِ وَبَرَكَاتُهُ، السَّلَامُ عَلَيْنَا وَعَلَى عِبَادِ اللَّهِ الصَّالِحِينَ، أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ، ثُمَّ يَدْعُو لِنَفْسِهِ، ثُمَّ يُسَلِّمُ وَيَنْصَرِفُ»

[التعليق]

702 - قال الأعظمي: إسناده حسن برواية أحمد كما سبق بيانه في الذي قبله

702- el-Kati'î Məhəmməd b. Yəhya - Abdula'lâ - Məhəmməd b. İshak - Əbdürrəhman b. əl-Esved - atası - Abdullah b. Məsud radıyallahu ənh isnadıyla: "Rəsulullah sallallahu əleyhi və səlləm ona namazda teşehhüdü öyrətmiş. Dedi ki: "Biz Abdullah b. Məsud radıyallahu ənh'dən Quran hərflərindən vav və əlifi əzbərlədiyimiz kimi bunu da əzbərlədik. Sol ombası üzərinə oturduğu zaman "ət-tahiyyatu lilləhi ve's-salavatu ve't-tayyibatu əs-sələmu əleykə eyyuhe'n-nebiyyu və rahmətullahi və berakatuhu, əs-sələmu aleyna və alâ ibadillahi's-salihin əşhədu ən la ilahə illallahu və əşhədu ənnə Muhammədən abduhu və rasuluhu" deyər, sonra özü üçün dua edər, sonra salam verərək (namazdan) ayrılardı."

(əl-A'zami'nin təhqiği: Bir əvvəlki rəvayətdə açıqlaması keçdiyi kimi Əhməd'in rəvayətiylə birlikdə isnadı hasendir.)